Tarnów jest od wielu lat związany z ruchem turystycznym. Pierwsze wiadomości o wycieczkach i majówkach podaje Wincenty Balicki w swej książce "Miasto Tarnów pod względem historycznym, statystycznym, topograficznym i naukowym" wydanej w Tarnowie w 1831 r.

W związku z coraz większym zainteresowaniem turystyką do życia powołano w 1873 r. Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie, które zmieniło nazwę w następnym roku na Towarzystwo Tatrzańskie. Delegatura Zarządu Towarzystwa Tatrzańskiego powstała w Tarnowie w 1874 r. Reprezentowali ją kolejno:

Jednym z najbardziej aktywnych delegatów Tarnowa w TT był wybitny taternik i turysta ks. Walenty Gadowski. Od 1890 r. przez 40 lat urządzał liczne wycieczki i wspinaczki w Tatrach. Pozostawił po sobie cały szereg artykułów.

Tarnowski Oddział TT powstał 3 V 1924 r. i liczył 23 członków. Zarząd prezentował się w składzie: ks. Walenty Gadowski - prezes, inż. Romuald Wowkowicz - wiceprezes, Eugeniusz Kirschner - skarbnik, Karol Piękoś - sekretarz. Pierwszą siedzibą oddziału był budynek przy ul. Słowackiego 16/35. Już w lipcu tego roku zorganizowano 2 wycieczki w Tatry. 

Drugie wybory Zarządu odbyły się w 1925 r. Nowym wiceprezesem zostaje Mieczysław Studnicki, zastępcą sekretarza dr Emil Carewicz,  członkami Prezydium Wiktor Arvay, Maurycy Godowski i Stanisław Siwek. Z inicjatywy ks. Gadowskiego i częściowo jego sumptem wytyczono w 1926 r. szlak turystyczny w Pieninach, tzw. Sokolą Perć ze Szczawnicy na Trzy Korony. Warto wspomnieć, że wytyczył on również Orlą Perć w Tatrach w latach 1903-1906.

W 1927 Oddział liczy już 156 członków. Połączono wówczas szlakami turystycznymi Pieniny z Tatrami i założono tablice informacyjne na wszystkich szlakach. W 1928 r. następuje podział zagospodarowania turystycznego, Oddział dostaje pod opiekę : 

• Pieniny
• teren na południe od gościńca Szczawnica - Krościenko
• gorczański odcinek od Przełęczy Knurowskiej po Krościenko

W tym roku ustepuje z funkcji prezesa ks. Gadowski, nowym prezesem zostaje prof. Wiktor Arvay a sekretarzem dr Emil Carewicz. 10 VI 1931 r. powstaje Oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (PTK), któremu przewodniczy dr Zdzisław Simche (autor geograficznej monografii Tarnowa wydanej w 1930 r.)W wyborach przeprowadzonych w 1932 r. prezesem zostaje ks. prof. Franciszek Pinda. Funkcję tę pełnił do 1939 r. Był to okres szczególnego rozwoju Oddziału i prac na niwie turystyki:

• doprowadzenie do założenia Koła Terenowego PTT w Rzeszowie i Bochni
• uruchomienie schroniska na Lubaniu
• znakowanie szlaków (np. Ciężkowice - Rożnów w 1935 r.)
• otwarcie stacji turystycznej w Rożnowie 29 V 1936 r.
• delegacja Oddziału przewozi ziemię z cmentarza Legionistów w Łowczówku na Kopiec na Sowińcu (05.10.1935 r.)
• otwarcie stacji turystycznej w Czorsztynie
• utworzenie Sekcji Ochrony Przyrody, której przewodnictwo objął dr Zdzisław Simche

Z powodu ciężkiej choroby z funkcji sekretarza rezygnuje w III 1937 r. dr Emil Carewicz. Zastępuje go dr Zdzisław Simche, a w V 1937 prof. Franciszek Róg. 

W okresie wojny 1939-1945 działalność turystyczna PTT i PTK w Tarnowie zamarła. Wielu tarnowskich turystów udało się za granicę by walczyć w szeregach wojska polskiego, inni wstąpili do ruchu oporu. Napewno przydała im się znajomość terenów Pogórza i Karpat.

Po wojnie z trudem organizuje się turystyka i krajoznawstwo. W 1948 r. powstaje Koło PTT podległe Oddziałowi Krakowskiemu. Prezesem, aż do połączenia z PTT z PTK zostaje mgr Adam Gabański. Również w 1948 r., z inicjatywy Czesława Lipińskiego powstaje Oddział PTK. Cz. Lipiński zostaje prezesem PTK 14 VI 1949 r. W tym okresie do najwybitniejszych działaczy turystyki i krajoznawstwa należą: Stanisław Wojciechowski, prof. Bronisław Urulski, Juliusz Balicki, Adam Pisz, Janina Bochniewicz, Barbara Jarosz, Piotr Chęciński, Zygmunt Ruta, Adam Strugała, Bronisław Bolek, dr Juliusz Balicki, Józef Bieszczad, Jan Cholewa i inni.

W XII 1950 połączono PTT i PTK w Polskie Towarzystwo Turystyczno - Krajoznawcze. Wobec tych zmian w IV 1951 r. utworzono Oddział PTTK w Tarnowie, którego pierwszym prezesem został Czesław Lipiński.

Siedziba instytucji mieściła się w budynku przy ul. Dierżyńskiego 2. Działacze energicznie zabrali się do pracy. Wytyczali nowe trasy turystyczne ziemi tarnowskiej i organizowali szerego krótkich wycieczek w okolice miasta. Często gościli na Podtatrzu, Zakopanem, Pieninach, Beskidzie Sądeckim i Śląskim. W 1951 r. powołano komisję turystyki górskiej. Od 1952 r. przy Zarządzie Oddziału powołano przewodników turystyki górskiej i narciarskiej. Przeprowadzono lustrację i inwentaryzację zabytków, wygłaszano odczyty na tematy krajoznawcze, przyrodnicze oraz dotyczące ochrony zabytków. W 1953 r. zorganizowano kurs przewodników, który ukończyło 18 osób.

 Kolejnym prezesem (1953-1972) był Józef Moszczyński. Jest to okres systematycznego i dynamicznego rozwoju tarnowskiego Oddziału PTTK, który od 1966 r. przyjął nazwę Oddziału Ziemi Tarnowskiej. W tym okresie ukształtowała się grupa wypróbowanych działaczy: Józef Małecki, Zdzisław Karpiński, Józef Marcke, Władysław Frysztak, Tadeusz Wenda, Tadeusz Pawłowski, Tadeusz Michalski, Jan Sypniewski, Bronisław Mikrut, Wiktor Grygiel, Karol Sit i inni. 

Od 1960 r. siedziba Oddziału mieści się w zabytkowej XVI w. kamienicy przy ul. Żydowskiej 20. W miarę rozwoju turystyki powstawały przy większych zakładach samodzielne oddziały filialne. Pierwszy taki Oddział powstał przy Zakładach Azotowych w 1966 r. Tarnowski Oddział PTTK był również inicjatorem organizacji turystyki w sąsiednich powiatach - Brzesku i Dąbrowie Tarnowskiej. 

W latach 1972-75 prezesem Oddziału jest Wojciech Krukiewicz, a w latach 1975-81 Zdzisław Karpiński. W tych latach Oddział działa poprzez liczne koła, kluby i komisje, z których najprężniej pracuje Komisja Turystyki Górskiej. Prowadzi ją kol. Józef Małecki. Na wyróżnienie zasługuje Koło Przewodników Leliwa, Komisja Młodzieżowa, Komisja Turystyki Pieszej, Klub Narciarski.

W 1975 r. wraz z powstaniem województwa powołany zostaje Zarząd Wojewódzki PTTK w Tarnowie, któremu prezesuje najpierw kol. Wojciech Krukiewicz, a następnie aż do rozwiązania kol. Zbigniew Tumiłowicz. W 1981 r. prezesem Oddziału zostaje kol. Stanisław Szuszkiewicz. W 1984 r. otwarto bacówkę na Brzance, stacje turystyczne w Zakliczynie i Jamnej

Ostatnie lata funkcjonowania Oddziału to okres zasadniczych zmian w skali kraju: zmian ustrojowych i gospodarczych, a także zmian w samym PTTK. Nastąpiła zmiana statutu Towarzystwa, zlikwidowano Zarządy Wojewódzkie. Oddział musiał dostosować się do tych przeobrażeń, który w 1991 r. uzyskuje osobowość prawną. Aktualnie jest właścicielem budynku przy Żydowskiej 20 jak i Żydowskiej 16, gdzie mieści się Dom Wycieczkowy.

Na podstawie 

Tarnów. Dzieje miasta i regionu. red F. Kiryk, Z. Ruta, tom II i III , Tarnów 1983 i 1987

Andrzej Łabno w materiałach XXI Centralnego Zlotu Krajoznawców - Tarnów i Ziemia Tarnowska Tarnów 2001

Łabno J., Szuszkiewicz S., Polskie Towarzystwo Turystyczno - Krajoznawcze w Tarnowie [w] Tarnów. Stare Miasto. Wielki Przewodnik, tom 2 , Tarnów 1995

---