Szlak Świętych i Błogosławionych Diecezji Tarnowskiej

Przebieg Szlaku Świętych i Błogosławionych Diecezji Tarnowskiej

Proponowana trasa przebiegu szlaku stanowi jedną z licznych możliwości zwiedzania miejsc związanych ze świętymi i błogosławionymi, którzy zaznaczyli swoją obecność w Diecezji Tarnowskiej.
Autorzy podzielili przewodnik na 14 rozdziałów, tytułując je od nazw miast lub miejscowości. Opis danej miejscowości poprzedzony został biogramem świętego lub błogosławionego związanego z danym miejscem.

Szlak rozpoczyna się w stolicy Diecezji, w Tarnowie. Z Tarnowa wyjeżdżamy w kierunku północnym wzdłuż doliny Dunajca przez Wierzchosławice do Radłowa. Znajdujemy się na terenie Kotliny Sandomierskiej, w jej części zwanej Niziną Nadwiślańską. Z Radłowa jedziemy do Zabawy, stąd do miejscowości Wał Ruda. Dalej jedziemy m. in. przez Lasy Radłowskie w ogólnym kierunku południowo - zachodnim przez Borzęcin do Szczepanowa. Ze Szczepanowa jedziemy w kierunku południowo - zachodnim do Brzeska. Tutaj przekraczamy szosę nr 4 Kraków - Rzeszów i z Kotliny Sandomierskiej wjeżdżamy na teren Karpat, konkretnie na teren Pogórza Wiśnickiego. Drogą nr 99, jadąc na południe, dojeżdżamy do miejscowości Gnojnik. Teraz drogą boczną w kierunku południowo - zachodnim dojeżdżamy do Lipnicy Murowanej. Następnie, jadąc na wschód, w Tymowej ponownie wjeżdżamy na szosę nr 99, którą podążamy do miejscowości Jurków. Tutaj, na rondzie, zmieniamy kierunek jazdy na południowy. Ponownie jesteśmy w dolinie Dunajca. Przez Czchów i wzdłuż Jeziora Czchowskiego dojeżdżamy do przeprawy promowej, którym to promem przedostajemy się na wschodni brzeg jeziora, do miejscowości Tropie. Po powrocie promem z Tropią kontynuujemy jazdę w kierunku południowym podjeżdżając na przełęcz Just w miejscowości Tęgoborze. Dalej szosą nr 99 dojeżdżamy do Nowego Sącza, stolicy regionu. Doliną rzeki Kamienicy Nawojowskiej jedziemy do Nawojowej drogą nr 75. Z Nawojowej wracamy do Nowego Sącza. Stąd drogą nr 969 do Starego Sącza. Od południa możemy podziwiać szczyty Beskidu Sądeckiego. Ze Starego Sącza jedziemy w ogólnym kierunku zachodnim i w miejscowości Gołkowice przekraczamy Dunajec na jego orograficznie lewy brzeg. Jedziemy szosą nr 969 na zachód, mając od północy wzgórza Beskidu Wyspowego, a od południa Beskid Sądecki. W miejscowości Zabrzeż zmieniamy kierunek jazdy na południowy i dalej jedziemy malowniczą doliną Dunajca, który tworzy tutaj tzw. "zielony przełom" pomiędzy Beskidem Sądeckim od wschodu i pasmem Gorców od zachodu. Dojeżdżamy do Krościenka. Na południe widać pasmo Pienin. Z Krościenka możemy wyruszyć na pieszą wycieczkę w Pieniny, m. in. na Górę Zamkową. Z Krościenka wracamy drogą nr 969 do miejscowości Naszacowice, gdzie opuszczamy naszą szosę i drogą wzdłuż Dunajca jego orograficznie lewą stroną jedziemy do Nowego Sącza, po drodze mijamy Podegrodzie. Z Nowego Sącza jedziemy na północ i przez Gródek nad Dunajcem dojeżdżamy do Zakliczyna. Jesteśmy na Pogórzu Rożnowskim. Z Zakliczyna przez Wojnicz wracamy do Tarnowa, gdzie zamyka się pętla i kończy się nasza trasa szlaku "Świętych i Błogosławionych Diecezji Tarnowskiej".

ROZDZIAŁ I - TARNÓW

KAROL WOJTYŁA - JAN PAWEŁ II PAPIEŻ (18.05.1920 - 02.04.2005)

Karol Wojtyła urodził się 18 maja 1920 r. w Wadowicach. Ojciec, emerytowany porucznik był legionistą. Po maturze w 1938 r. przeprowadził się wraz z ojcem do Krakowa, gdzie rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Rok później studia przerwał wybuch II Wojny Światowej. Karol Wojtyła w 1942 r. podjął studia na tajnych kompletach teologicznych. Święcenia kapłańskie przyjął 1 listopada 1946 r. Na dalsze studia wyjechał do Rzymu. Po powrocie do kraju został wikarym w miejscowości Niegowić, następnie w parafii św. Floriana w Krakowie. Habilitacje uzyskał w 1953 roku na Wydziale Teologicznym UJ. W 1958 r. został biskupem pomocniczym w Krakowie. Arcybiskupem metropolitą krakowskim został w roku 1964. Do Świętego Kolegium Kardynalskiego został powołany w 1967 r. 16 października 1978 r. na konklawe w Rzymie został wybrany papieżem. Przyjął imię Jan Paweł II. Jego pontyfikat charakteryzował się licznymi pielgrzymkami, między innymi 8 razy odwiedzał Polskę. W dniach 9-10 czerwca 1987 r. przebywał w Tarnowie, gdzie podczas mszy św. na terenie błoń przy ul. Marii Dąbrowskiej ( obecnie stoi tu kościół pw. Błogosławionej Karoliny Kózkównej) wyniósł na ołtarze właśnie Karolinę jako błogosławioną. Jan Paweł II zmarł 2 kwietnia 2005 r. w Watykanie i został pochowany w Bazylice św. Piotra. Karol Wojtyła przez Polaków uważany jest za świętego, chociaż proces beatyfikacyjny jeszcze się nie zakończył. Jako najwybitniejszy Polak w dziejach Polski nie może być pominięty na "Szlaku Świętych i Błogosławionych Diecezji Tarnowskiej".

Kościół pw. Błogosławionej Karoliny w Tarnowie

Zlokalizowany jest przy ul. Marii Dąbrowskiej. Jest największym kościołem w Tarnowie, a lokalizacja na wzniesieniu powoduje, że świątynia widoczna jest z daleka i góruje nad miastem. Dodatkowo, niemal 70 metrowa wieża podkreśla wyniosłość budowli. Projektantami obiektu są architekci: Z. Zjawin, Zdzisława Kaczor i Leszek Kaczor. Prace przy kościele rozpoczęto w 1983 r. bezpośrednio po uzyskaniu pozwolenia na budowę. 7 września 1986 r. obchodzono tu jubileusz 200-lecia istnienia Diecezji Tarnowskiej, w świątyni istniały już fundamenty i mury kościoła dolnego. 10 czerwca 1987 r. nieopodal kościoła odbyła się msza św. podczas pielgrzymki Papieża Polaka, Jana Pawła II, w której uczestniczyło ponad 2 miliony pielgrzymów z całej Polski,a podczas której Papież beatyfikował Sługę Bożą, Karolinę Kózkównę z miejscowości Wał Ruda. W 1993 r. w czerwcu odbyło się wmurowanie kamienia węgielnego, poświęconego przez Papieża, a 16 lipca erygowana została tutaj parafia pw. Błogosławionej Karoliny. 11 czerwca 2000 r. w kościele obyły się uroczystości Jubileuszowego Dnia wdzięczności Bogu za świętych i błogosławionych Diecezji Tarnowskiej. Podczas tych uroczystości główne drzwi do górnego kościoła poświęcił ks. Biskup Ordynariusz Wiktor Skworc. Drzwi te są bogato rzeźbione, a zostały ufundowane przez Związek Zawodowy "Solidarność" w Tarnowie. Przedstawione są tu uroczystości beatyfikacji bł. Karoliny oraz historia jej męczeństwa. Na drzwiach przedstawiono również tradycję 20-lecia "Solidarności". W elewacji frontowej kościoła dołączono, obok drzwi głównych, boczne drzwi, na których przedstawieni zostali święci i błogosławieni związani z Diecezją Tarnowską. W dniu dzisiejszym, chociaż budowla nie jest jeszcze zakończona, to kościół dolny i górny są przystosowane do prowadzenia nabożeństw. Dużą estymą otaczane są w świątyni pamiątki po pobycie Ojca Świętego (ołtarz z ambonką, tron papieski i obraz beatyfikacyjny). Przed kościołem stoi okazały, wysoki na 10 m pomnik Jana Pawła II na postumencie, wzniesiony w 30 rocznicę wyboru Karola Wojtyły na papieża. Odsłonięty został 16 października 2008 r. jako drugi pomnik papieża w Tarnowie i poświęcony, po uroczystej mszy Św., przez biskupa Ordynariusza Tarnowskiego Wiktora Skworca. Cokół pomnika zbudowany został z żelbetu w kształcie pnia drzewa, z którego wyłania się postać Ojca Świętego wysoka na 3,3 m, odlana w brązie. Projektantem pomnika jest tarnowski rzeźbiarz Jacek Kucaba, a inicjatorem budowy było stowarzyszenie Jana Pawła II w Tarnowie wraz z proboszczem ks. Stanisławem Dudką.

Tarnów

Tarnów to miasto położone w województwie małopolskim. Jest miastem stanowiącym powiat. Zlokalizowane jest w pobliżu ujścia Białej do Dunajca. Tarnów obejmuje powierzchnię 72,4 km2. Teren miasta znajduje się w większości w obrębie Kotliny Sandomierskiej (Niziny Nadwiślańskiej) na terenie Płaskowyżu Tarnowskiego i Wysoczyzny Zgłobickiej. Południowa część Tarnowa położona już jest na terenie Karpat, tj. na płn. stokach Góry Św. Marcina, która leży w obrębie Pogórza Karpackiego (Pogórze Ciężkowickie).

Tarnów to - obok Krakowa - najważniejsza aglomeracja w województwie. Jedną z najmocniejszych stron miasta jest jego położenie. Zalety polegają na umiejscowieniu Tarnowa na skrzyżowaniu ważnych europejskich szlaków handlowych. Międzynarodowa trasa z zachodu na wschód (Zgorzelec-Medyka) krzyżuje się z drogą krajową z północy na południe (Warszawa - Nowy Sącz - granica ze Słowacją). Miasto ma bezpośrednie połączenia kolejowe z Kijowem, Odessą, Bukaresztem, Budapesztem, Koszycami, a także Krakowem, Warszawą, Poznaniem, Szczecinem i Gdańskiem. Najbliższe lotniska międzynarodowe znajdują się w odległości około 90 km od Tarnowa, w Krakowie-Balicach i Rzeszowie.

Osada, która ukształtowała się pod koniec XI w. o nazwie Tarnówek, późniejszy Tarnów, nazwę wzięła od porastającej okolicę tarniny, a po raz pierwszy notowana była w 1105 r., jako wieś należąca do opactwa Benedyktynów w Tyńcu. Potwierdzają to późniejsze dokumenty z 1229 i 1275 r. Miejscowość należała do parafii św. Marcina w Zawadzie. W XIII w. ukształtowały się dwie wsie: Tarnów Mały (obecnie Tarnowiec) oraz Tarnów Wielki (dzisiejszy Tarnów). Wówczas Tarnów należał już do rodu Łabędzików.

Tarnów prawa miejskie uzyskał dnia 7 marca 1330 r. Nadał mu je król Władysław Łokietek. Ówczesnym właścicielem miasta był Spicymir Leliwita z Melsztyna, który nabył w 1327 r. Tarnów od Leonarda z rodu Łabędzików drogą wymiany za miejscowość Dębno koło Brzeska z dopłatą 40 grzywien. Dlatego herbem Tarnowa stała się Leliwa, noszona przez Spicymira. Tarnów przez wieki pozostawał miastem prywatnym, będąc własnością kolejno rodów Tarnowskich (potomków Spycimira, jednym z nich był hetman Jan Amor Tarnowski), Ostrogskich, Zasławskich, Zamoyskich, Koniecpolskich, Lubomirskich i ostatnich właścicieli Tarnowa rodziny Sanguszków.

Tarnów prężnie rozwijał się na skrzyżowaniu dróg handlowych: traktu ruskiego z Lwowa do Krakowa, traktu węgierskiego doliną Dunajca i Białej oraz traktu wrocławskiegow kierunku Opatowa i Krzepic. Na Górze Św. Marcina nieopodal miasta powstaje w latach 1331- 1342 zamek wzniesiony przez Leliwitów. Za czasów Jana Amora Tarnowskiego, kasztelana krakowskiego i hetmana wielkiego koronnego, zwycięzcy spod Obertyna i Staroduba, miasto zyskuje na znaczeniu. Powstają mury obronne z bramami wjazdowymi do miasta: "Krakowska" od zachodu i "Pilzneńska" od wschodu. Tarnów staje się miastem, jak na ówczesne czasy, nowoczesnym. Powstają pierzeje ulic z budynkami w stylu renesansowym zwieńczone attykami, niektóre z arkadowymi podcieniami dla wygody pracy kupców i rzemieślników, a na przełomie stuleci XV i XVI cała zabudowa miejska była kamienno-ceglana. W mieście rozwijało się rzemiosło. Już w XIV w. istniała organizacja cechowa, a w XV w. było 12 cechów, które skupiały aż 32 rodzaje rzemiosła. Największy rozwój miasta przypada na wiek XVI; Tarnów otacza potrójna linia fortyfikacji (mury miejskie, fosa i wał -ulica Wałowa jest tego historyczną pamiątką). Rozwijały się przedmieścia - Burek, Zabłocie, Grabówka i Pogwizdów.

Wiek XVII to powolny upadek miasta. Miasto nękają liczne zarazy (największe w latach 1623-1624 i 1652-1653 ) i pożary. W 1655 r. Tarnów najeżdżają Szwedzi. Zajmują, plądrują i grabią klasztor bernardynów, a od miasta pobierają wysoką kontrybucję. Dalszy upadek miasta w XVII i XVIII w. powodują kolejne pożary i przemarsze obcych wojsk saskich, rosyjskich i szwedzkich.

W osiemnastym stuleciu, po pierwszym rozbiorze w 1772 r., Tarnów stał się częścią monarchii habsburskiej (Królestwo Galicji i Lodomerii). Paradoksalnie dzięki temu utworzono w Tarnowie biskupstwo w 1873 r., potwierdzone bullą papieża Piusa VI z dnia 13 marca 1786 r., włączone do metropolii lwowskiej. Dotychczas pobliskie tereny podlegały biskupowi krakowskiemu,a Krakówznacznie później stał się na dobre częścią cesarstwa austriackiego. Austriacy tworzą w Tarnowie, w 1783 r. stolicę obwodu (powiatu), a 1787 r. zmuszają księcia Hieronima Sanguszkę do zrzeczenia się władzy nad miastem. Pod koniec XVIII stulecia w mieście powstaje samorząd. W 1794 r. 14 marca w Tarnowie przychodzi na świat późniejszy generał, Józef Bem, bohater dwóch narodów, polskiego i węgierskiego, uczestnik Powstania Listopadowego i bohater walk w okresie Wiosny Ludów w latach 1848 - 1849 na Węgrzech. Generał zmarł w 1850 r. w Aleppo. 30 czerwca 1929 r. prochy gen. Bema sprowadzono specjalnym pociągiem do Tarnowa z wielkimi honorami, a trumnę złożono w specjalnym sarkofagu na wybudowanej wysepce stawu w Ogrodzie Strzeleckim. W rocznicę 80-lecia tych wydarzeń Rada Miasta Tarnowa uchwaliła rok 2009, rokiem gen. Józefa Bema.

Rok 1846 związany jest z tzw. rabacją chłopską. 18 lutego wybuchło nieudane szlacheckie powstanie narodowowyzwoleńcze. Austryjacy wykorzystali niezadowolenie chłopów i rozpuścili plotkę o tym, że szlachta planuje przeciw nim akcję zbrojną. Spowodowało to liczne napaści uzbrojonych w siekiery, widły i kosy chłopów na dwory szlacheckie. Przywódcą chłopskiej rebelii był Jakub Szela. Trupy pomordowanej szlachty składane były przed tarnowskim starostwem, gdzie chłopi otrzymywali nagrody pieniężne od władz austriackich.

W XIX w. Tarnów znalazł się przy trasie kolei żelaznej, co sprzyjało rozwojowi miasta. 20 lutego 1852 r. za kończono budowę linii kolejowej Kraków - Dębica, przedłużoną następnie do Lwowa.

W 1863 r. podczas Powstania Styczniowego w Tarnowie mieściła się filia rządu narodowego oraz punkt przerzutowy powstańców za Wisłę, do Królestwa Polskiego.

W latach 1813 - 1826 powstaje w Tarnowie pierwszy zakład przemysłowy. Jest to browar wzniesiony przez księcia Sanguszkę. Od połowy XIX stulecia następuje rozwój gospodarczy miasta. Powstają m. in. zakłady ceramiki budowlanej i zakłady konfekcji. Od 1876 r. działać zaczyna w mieście oświetlenie gazowe, a od 1898 r. kanalizacja. Po otwarciu linii kolejowej w 1876 r. z Tarnowa przez Nowy Sącz do Leluchowa, miasto stało się ważnym węzłem kolejowym.

Wiek XX przynosi dalszy rozwój miasta. Od 1907 do 1923 r. z przerwami, stanowisko burmistrza Tarnowa piastuje dr Tadeusz Tertil, uważany za najwybitniejszego burmistrza w historii miasta. Za jego kadencji m.in. powstały: w 1910 r. wodociągi miejskie, elektrownia i nowy dworzec kolejowy, od września 1911 r. uruchomiono linię tramwajową długości 2583 m.

Po wybuchu I Wojny Światowej 10 listopada 1914 r. do miasta wkroczyły wojska rosyjskie i pozostawały tu do 5 maja 1915 r. W tym czasie miasto ostrzeliwała artyleria austriacka stacjonująca na linii Dunajca. Pamiątką tych czasów są Cmentarze I Wojny Światowej. Największą nekropolią jest cmentarz nr 200 przy ul. Chyszowskiej.

Tarnów, jako pierwsze miasto w Polsce, ogłosił niepodległość. Nastąpiło to 30 października 1918 r.

W okresie międzywojennym następuje ponowny rozwój miasta. Powstają nowe zakłady przemysłowe: cegielnie, huty szkła, tartaki, zakłady konfekcyjne. W pobliskich Mościcach (obecnie dzielnica Tarnowa) powstała z inicjatywy ówczesnego Prezydenta li Rzeczypospolitej, Ignacego Mościckiego w 1927 r. Fabryka Związków Azotowych, obecnie Zakłady Azotowe S.A w Tarnowie - Mościcach. Ich dyrektorem był m.in. znany na arenie ogólnokrajowej działacz polityczny i gospodarczy Eugeniusz Kwiatkowski.

W czasie II Wojny Światowej Tarnów spotkało tragiczne "wyróżnienie". To stąd wyruszył pierwszy transport więźniów do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. W czasie wojny miasto straciło prawie połowę swoich mieszkańców, szczególnie pochodzenia żydowskiego.

W 1975 r. Tarnów, w ramach reformy administracji został stolicą województwa, by w 1998 r. ponownie stać się miastem na prawach powiatu.

Potrzeby mieszkańców w zakresie edukacji realizują usytuowane na terenie miasta szkoły podstawowe, gimnazja i szkoły średnie oraz szkoły wyższe. Na początku lat dziewięćdziesiątych w Tarnowie nastąpił dynamiczny rozwój szkolnictwa wyższego. Obok istniejącego wcześniej Wyższego Seminarium Duchownego, funkcjonować zaczął Punkt Konsultacyjny Akademii Ekonomicznej oraz Punkt Konsultacyjny WSP w Krakowie. Następnie utworzono dwie szkoły niepubliczne kształcące na poziomie licencjackim: Wyższą Szkołę Biznesu oraz Małopolską Wyższą Szkołę Ekonomiczną bazującą kadrowo na AE w Krakowie. W 1997 r. powołano Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Tarnowie. Kierunki oferowane przez uczelnie obejmują praktycznie pełny zakres naukekonomicznych oraz kierunki techniczne - chemia stosowana, materiałoznawstwo, ochrona środowiska. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie jest jedną z pierwszych tego typu szkół wyższych w Polsce, kształcącą na poziomie licencjackim i inżynierskim. Ze szkołą związane są duże nadzieje, w tym m.in. związane z poprawą struktury wykształcenia ludności, dostosowanie edukacji do potrzeb rynku pracy i ograniczenie bezrobocia wśród absolwentów szkół średnich. Patronat nad uczelnią sprawuje krakowskie środowisko akademickie. Uczelnia współpracuje też z ośrodkami zagranicznymi (Uniwersytet Paryski, Uniwersytet w Bari we Włoszech oraz Kolegium Uniwersyteckie w Karlstad w Szwecji), które pomagają dostosować strukturę organizacyjną i programy studiów do standardów studiów zawodowych w krajach wysoko rozwiniętych.

Podstawową opiekę zdrowotną zapewniają publiczne i niepubliczne ośrodki zdrowia oraz pogotowia ratunkowe. Specjalistyczne usługi medyczne realizowane są przez dwa publiczne szpitale: Szpital im. św. Łukasza oraz Specjalistyczny Szpital im. Szczeklika Tarnów jest dużym ośrodkiem przemysłowym z dominującym przemysłem chemicznym (Zakłady Azotowe S.A. w Tarnowie-Mościcach) maszynowym (Zakłady Mechaniczne Tarnów, Fabryka Silników Elektrycznych "Tamel"), spożywczym (Zakłady Mięsne "Mięstar" wchodzące w skład Grupy Sokołów, Zakłady Mleczarskie Mlektar, Zakłady Przemysłu Chłodniczego Fritar), włókienniczym (Spółdzielnia Tarnowska Odzież, Tarnospin, Tarkonfex), szklarskim (Huta Szkła Gospodarczego Tarnów wchodząca w skład Grupy Krosno S.A). W mieście istnieją liczne hurtownie,składy materiałów budowlanych, sklepy. Tarnów to także miasto wielu wydarzeń kulturalnych-festiwali filmowych, muzycznych i teatralnych, niezwykłych imprez plenerowych i prezentacji plastycznych. To tutaj, co roku, odbywają się ogólnopolskie festiwale filmowe, muzyczne, teatralne, taneczne współorganizowane i współfinansowane przez miasto:

- Tarnowska Nagroda Filmowa,
- Międzynarodowy Festiwal Filmowy "Dozwolone do 21",
- Ogólnopolski Festiwal Filmowy "TAliA",
- Międzynarodowy Festiwal Muzyki Odnalezionej,
- Ogólnopolski Festiwal "Tydzień Talentów",
- Ogólnopolski Festiwal Artystyczny dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej "Śpiewaj z Nami",
- Ogólnopolski Turniej Tańca Towarzyskiego"Klasa-Lellwa",

W Tarnowie działają cztery miejskie instytucje kultury:

- Tarnowskie Centrum Kultury,
- Tarnowski Teatr im. Ludwika Solskiego,
- Biuro Wystaw Artystycznych - Galeria Miejska w Tarnowie,
- Miejska Biblioteka Publiczna im. J. Słowackiego.

2 lipca 2009 r. w malowniczym zakątku miasta, na skwerze przy ul. Wałowej 7, odsłonięto pomnik króla Władysława Łokietka. Pomnik władcy, który nadał Tarnowowi prawa miejskie stoi na owalnym cokole o wysokości 1,5 m. Sam monument postaci króla mierzy 3,5 m wysokości. Łokietek w prawej ręce trzyma akt lokacyjny z herbem miasta, a w lewej dzierży miecz. Autorem pomnika jest profesor ASP z Krakowa, Czesław Dźwigaj, a inicjatorami i fundatorami budowy pomnika były osoby prywatne, miejscowi przedsiębiorcy związani z Izbą Przemysłowo-Handlową w Tarnowie.

W chwili obecnej Tarnów stanowi atrakcyjne miasto nie tylko ze względu na swoje położenie, historię i zabytki, ale również dzięki prężnie rozwijającej się gospodarce. Powstanie Klastera Przemysłowego wpłynęło pozytywnie na wizerunek Tarnowa, który obecnie przyciąga wielu inwestorów i sprawia, że miasto się rozwija.

Ilość i rodzaj zasobów zabytkowej architektury Tarnowa, plasuje miasto na drugiej pozycji po Krakowie w Małopolsce i czyni jednym z najważniejszych ośrodków okresu Odrodzenia w Polsce.

Najokazalszym i najcenniejszym obiektem zabytkowym w Tarnowie jest Bazylika Katedralna pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Murowany kościół w stylu gotyckim powstał na miejscu wcześniejszej drewnianej świątyni i wg najnowszych badań pochodzi z drugiej połowy XIV w. Świadczy o tym informacja, że właśnie w tym okresie dobudowano do istniejącego już kościoła boczną kaplicę Świętego Krzyża, niekiedy zwaną też Bożego Ciała. Wiadomo też, że w roku 1392 r. w świątyni tej odbyła się konsekracja na biskupa halickiego, bł. Jakuba Strepy. Zatem należy przyjąć, że rok 1400 uważny dotychczas za rok powstania kościoła, był datą podniesienia kościoła już istniejącego, do godności kolegiaty przez biskupa krakowskiego, Piotra Wysza. Kościół był wielokrotnie rozbudowywany i remontowany i na początku XIX w., po kolejnym remoncie i przekształceniach w stylu neogotyckim, uzyskał wygląd zbliżony do dzisiejszego, z wysoką 72 - metrową wieżą. Od 14 kwietnia 1972 r. katedra nosi tytuł Bazyliki Mniejszej, a godność tę świątyni nadał papież Paweł VI.

Wnętrze kościoła zdobią wspaniałe i cenne pomniki nagrobne, epitafia, ołtarze, cenne detale architektoniczne (gotyckie sklepienia i portale, wsporniki i zworniki, okienna kamieniarka, witraże i polichromie z różnych okresów, mozaiki, drzwi odlewane w brązie z płaskorzeźbami o tematyce figuralnej) oraz wyposażenie ruchome (gotyckie stalle pod chórem, rzeźby, figury oraz liczne wspaniałe i cenne obrazy).

W nawie płd. na ścianie zach. pomnik, arcydzieło sztuki renesansowej na skalę europejską, przedstawiający pierwszą żonę hetmana Jana Tarnowskiego, Barbarę z Tęczyńskich Tarnowską, zmarłą w 1521 r. Jest to przykład pomnika, nagrobka wiszącego, autorstwa włoskiego rzeźbiarza przybyłego z Padwy, Jana Marii il Mosca, w Polsce zwanego Padovano. Sama rzeźba Barbary określana jest jako najpiękniejsza rzeźba figuralna w Polsce okresu Renesansu, a jej autorstwo przypisuje się Bartłomiejowi Berecciemu, głównemu twórcy Kaplicy Zygmuntowskiej w katedrze na Wawelu. W prezbiterium katedry znajdują się wybitne dzieła sztuki, cztery pomniki nagrobne. Pomnik Barbary z Rożnowa (wnuczki Zawiszy Czarnego, słynnego rycerza), matki hetmana Jana Tarnowskiego, która zmarła w 1517 r. Jest to przykład pomnika gotycko-renesansowego, powstał ok. 1520 r. i jest cenną pamiątką przyswajania przez rodzimych artystów zasad stylu renesansowego. Na płn. ścianie przyścienny, monumentalny pomnik hetmana Jana Tarnowskiego i jego syna Jana Krzysztofa. Wysoki na 13 m i szeroki na 6,6 m wzniesiony z piaskowca i czerwonego marmuru węgierskiego oraz alabastrowych płyt ze scenami batalistycznymi ze zwycięskich bitew hetmana, m.in. spod Obertyna, Staroduba i Moskwy. Twórcą pomnika jest Jan Maria Padovano. Od płn. prezbiterium ozdabia pomnik książąt Ostrogskich, Janusza (wnuka hetmana Jana Tarnowskiego) i Zuzanny z d. Seredi. Ma wymiary: wysokość 12,9 m. i szerokość 7,9 m. i jest wykonany z czerwonego i czarnego marmuru oraz żółtego alabastru. Dzieło w stylu manierystycznym jest autorstwa Jana Pfistera lub wg innej hipotezy dwóch artystów, Wilhelma van den Bloka i Jana Pfistera. W prezbiterium jeszcze znajduje się pomnik Zofii z Tarnowskich Ostrogskiej.
W bazylice, w nawie płn. mieści się renesansowy pomnik "Trzech Janów", fundacji hetmana Jana Tarnowskiego. Przedstawia on Jana Amora - ojca hetmana, Jana przybranego brata hetmana oraz Jana Aleksandra - syna hetmana, który zmarł jako niemowlę. Pomnik powstał najprawdopodobniej w pracowni Bartłomieja Berecciego. Z innych pomników nagrobnych w katedrze znajdują się jeszcze: pomnik ks. Marcina Łyczki, późnorenesansowy, autorstwa Wojciech Kuszczyca, który był tarnowskim współpracownikiem Padovano, pomnik ks. Kaspra Bran- ickiego oraz grobowiec księcia Eustachego Sanguszki, neoklasycystyczny, autorstwa Antoniego Madeyskiego.

Na uwagę w katedrze zasługują liczne epitafia, najstarsze z I poł. XVII w.

Na zewnątrz kościoła od strony płd. stoi pomnik Papieża Jana Pawła II, wysoki na 4,5 m, z brązu. Rzeźba autorstwa Bronisława Chromego wyrasta wprost z brukowanego podłoża. Papież ma uśmiechniętą twarz, ubrany jest w strój pontyfikalny i ma rozpostarte ramiona, jakby chciał wszystkich objąć. Pomnik odsłonięto 29 czerwca 1981 r., niedługo po zamachu na życie papieża.

Cennym zabytkiem Tarnowa, w centralnym punkcie rynku jest wspaniały ratusz z XV w. wzniesiony w stylu gotyckim, a przebudowany w stylu renesansowym przez Jana Marię Padovano w XVI w. Wieża z cegły zwieńczona jest hełmem z herbem Sanguszków, Pogonią. Na ścianach wieży od strony płn. i płd. tarcze zegarowe. Dach ratusza osłania attyka z maszkaronami i sterczynami połączonymi wolutami. Wejście od strony płn. do ratusza wieńczy portal z XVI w. wykonany z kamienia przez Jana Villaniego. W ratuszu siedzibę ma Muzeum Okręgowez bogatymi zbiorami szczególnie sztuki podworskiej od XVI w., kolekcja rzemiosła artystycznego, porcelany i szkła, a także galeria malarstwa, szczególnie portretu szlacheckiego. W muzeum znajduje się stała ekspozycja dotycząca gen. Józefa Bema.

Wokół rynku, a także przy uliczkach wychodzących z naroży rynku, liczne kamienice mieszczańskie, wiele z epoki odrodzenia, z charakterystycznymi podcieniami. Najcenniejsze, to nr 4, 5, 9, 13, 14, 16, 19, 20 i 21. W uliczce na zach. od katedry kamienice, m.in. gotycko-renesansowy tzw. "Dom Mikołajowski".W tej kamienicy i w sąsiednich mieści się najstarsze w Polsce Muzeum Diecezjalne założone w 1888 r. przez tarnowskiego biskupa ks. Józefa Bąbę. W muzeum m.in. cenne zbiory sztuki sakralnej z okresu gotyku. Przy ul. Żydowskiej 20 kamienica z XVI w., tzw. "Dom Florencki". Obecnie jest to siedziba Oddziału PTTK "Ziemi Tarnowskiej".

Z otaczających miasto dawnych murów obronnych pozostały malownicze fragmenty. Najciekawszy fragment fortyfikacji z okresu hetmana Jana Tarnowskiego to przy ul. Basztowej murowana półbaszta renesansowa z XVI w. o charakterze bastionu.

Poza obrębem dawnych murów miejskich do najciekawszych obiektów należą zabudowania dawnego klasztoru bernardynów wzniesione w 1468 r. z fragmentami klasztornego, gotyckiego kościoła. Bernardyni zostali przez władze zaboru austriackiego w 1789 r. usunięci, a w klasztorze miał siedzibę Sąd Szlachecki. Nieopodal wzniesiony w 1680 r. kościół i klasztor bernardynek (obecnie, po kasacji w 1789 r. przez Austriaków zakonu bernardynek, jest siedzibą bernardynów).

Na płd. od rynku przy ul. Narutowicza, nad potokiem Wątok, wznosi się drewniany, gotycki kościółek, zbudowany na zrąb, kryty gontem, z 1462 r. p.w. Matki Boskiej Szkaplerznej. We wnętrzu dwa ciekawe ołtarze z gotyckimi tryptykami z początku XVI w. Naprzeciw kościoła, po drugiej stronie ul. Narutowicza, znajduje się "Stary Cmentarz" z 1782 r. Na cmentarzu m.in. mogiły powstańców z 1830 i 1863 r" a także kaplica grobowa Sanguszków. Obok cmentarza Mauzoleum Ofiar Wojny i Faszyzmu powstałe w 1966 r. wg projektu Bogdany i Anatola Drwalów.

Przy ul. Tuchowskiej znajduje się drewniany kościółek o konstrukcji zrębowej z 1562 r. pw. św. Trójcy z wystrojem późnorenesansowym i barokowym.

W parku przy ul. Gumniskiej pałac z 1799 r. fundacji Hieronima Sanguszki w stylu klasycystycznym. Wzniesiony został głównie z materiału, rozebranego wówczas, dawnego zamku Tarnowskich na Górze Św. Marcina. Obecnie mieści się tutaj Zespół Szkół Ekonomiczo-Ogrodniczych.

Filią Muzeum Okręgowego jest Muzeum Etnograficzne. Siedzibę ma w dawnym zajeździe z XVIII w. przy ul. Krakowskiej 10. Jest to budynek drewniany w kształcie prostokąta, z łamanym, mansardowym dachem polskim. Za budynkiem zajazdu stoi drewniany lamus z XVII w. Muzeum Etnograficzne, jako jedno z nielicznych w Polsce gromadzi dokumentację kultury i historii Romów.

W Tarnowie znajdują się pamiątki związane z kulturą Żydów, którzy do wybuchu II Wojny Światowej stanowili prawie połowę ludności miasta. W rejonie placu Rybnego stoją resztki XVII wiecznej synagogi, tzw. bima, centralna część świątyni, gdzie odczytywana była święta księga - tora. Są to cztery kolumny z cegły, na których wspiera się kopuła z zachowanym fragmentem dekoracji stiukowej. Przy ul. Bóżnic wznosi się budynek dawnej łaźni żydowskiej z 1904 r. w stylu mauretańskim. U zbiegu ulic Szpitalnej i Słonecznej znajduje się cmentarz żydowski - kirkut. Na nim pomnik poświęcony martyrologii narodu żydowskiego podczas II Wojny Światowej.

ROZDZIAŁ II - ZABAWA

BŁ. KAROLINA KÓZKÓWNA (02.08.1898 - 18.11.1914)

Karolina Kózkówna urodziła się w miejscowości WałRuda koło Radłowa 2 sierpnia 1898 r. w ubogiej chłopskiej rodzinie. Była osobą bardzo religijną, od najmłodszych lat pomagała rodzicom w pracach gospodarskich, równocześnie pogłębiała swoje życie religijne poprzez częste przyjmowanie sakramentów świętych, modlitwy, szczególnie różańcowej. Czytała często Pismo Św., katechizowała inne dzieci, śpiewała "Godzinki". Naukę rozpoczęła w 1906 r. w ludowej szkole podstawowej, następnie uczęszczała na tzw. naukę dopełniającą. Zajmowała się osobami chorymi i starszymi, była wrażliwa na potrzeby bliźnich. Gdy wybuchła I Wojna Światowa, Karolina miała 16 lat. Wtedy, 18 listopada 1914 r. w rodzinnym domu Kózków zjawił się żołnierz carski, który uprowadził, a następnie bestialsko zamordował broniącą swego dziewictwa, Karolinę. Jej zamaskowane zwłoki zostały odnalezione w pobliskim lesie.
Miejscowa ludność i księża od samego początku byli przekonani o męczeńskiej śmierci Karoliny, a wyrazem tego był jej pogrzeb. 3 lata po śmierci przyszłej błogosławionej ekshumowano jej zwłoki i przeniesiono na cmentarz przykościelny. W 1981 r. ponownie ekshumowano Karolinę i jej doczesne szczątki umieszczono w sarkofagu w Kościele w Zabawie, w obecnym Sanktuarium bł. Karoliny Kózkówny. Proces beatyfikacyjny rozpoczął w 1965 r. biskup Jerzy Ablewicz, a dnia 10 czerwca 1987 r. papież Jan Paweł II beatyfikował Karolinę podczas swojej pielgrzymki do Tarnowa.

Zabawa

Wieś Zabawa położona jest w województwie małopolskim, powiecie tarnowskim, w gminie Radłów. Według tradycji, miejscowość została założona w XIII w. W latach 1973-1976 miejscowość była siedzibą gminy Zabawa, a w latach 1975-1998 administracyjnie należała do woj. tarnowskiego. Znajduje się tutaj cmentarz wojenny z I Wojny Światowej nr 260. W miejscowości znajduje się kościół pw. Trójcy Przenajświętszej, będący Sanktuarium bł. Karoliny Kózkówny. Jest to duży obiekt zbudowany w latach 1909-1913 z cegły. Na cmentarzu parafialnym znajduje się grób rodziców oraz pomnik w miejscu pierwszego pochówku błogosławionej. Odpust Trójcy Przenajświętszej w sobotę i niedzielę po 18 listopada, to najważniejsze dni w sanktuarium.

ROZDZIAŁ III - WAŁ-RUDA

Rodzinna miejscowość błogosławionej Karoliny Kózkówny. Wał-Ruda jest położona na lewym brzegu Dunajca i jego dopływu Kisieliny, przy starym trakcie wiodącym z Krakowa na Wołyń. Tutejsze gleby są piaszczyste, częściowo podmokłe. Na wyżej położonych miejscach rozciągają się pola uprawne, a od strony północno-zachodniej granice miejscowości tworzą lasy radłowskie. Najbliżej lasu położony jest jeden z czterech przysiółków Wał-Rudy, który nosi nazwę Śmietana. W przysiółku tym mieszkała rodzina Kózków. Prawdopodobnie nazwa przysiółka pochodzi od nazwiska Śmietańskiego, który wg metrykalnych ksiąg parafialnych z XVII w. był właścicielem znajdującej się tam karczmy z zajazdem. Administracyjnie Wał-Ruda należy do gminy Radłów, powiat tarnowski, woj. małopolskie, około 20 km na północny zachód od Tarnowa. Miejscowość należała do klucza dóbr radłowskich,których właścicielami byli biskupi krakowscy. Po rozbiorach, w 1782 r. dobra te zostały przejęte przez rząd austriacki. W domu rodzinnym błogosławionej znajduje się niewielkie muzeum z kaplicą. Do miejsca jej męczeńskiej śmierci w pobliskim lesie poprowadzono drogę krzyżową o łącznej dł. ok. 2,5 km. W Wał-Rudzie znajduje się również kapliczka, którą opiekowała się Karolina, a obok której wg tradycji bije cudowne źródełko. Można też zwiedzać szkołę, do której uczęszczała.
Niedaleko Wał-Rudy, miejscowość Jadowniki Mokre znana z akcji "Most III". W lipcu 1944 r. ekspediowano stąd do Anglii części rakiety V-2, zdobytej przez polskich partyzantów.

ROZDZIAŁ IV - SZCZEPANÓW

ŚW STANISŁAW ZE SZCZEPANOWA (ok. 1030 r. - 11.04.1079)

Święty Stanisław urodził się w Szczepanowie w rodzinie Ruryrkowiczów spokrewnionej z królem Eztesławem Śmiałym, rodzice Wielisław i Bogna. młodzieńczych latach kształcił się w Gnieźnie, Paryżu i Liege, gdzie studiował teologię. Święcenia kapłańskie otrzymał a 1060 r. i został kanonikiem katedry wawelskiej. Biskup krakowski Lambert,ze względu na jegozdolności wyznaczyłgo s,',oim następcą i w 1072 r. został, za zgodą króla Bolesława Śmiałego, konsekrowany na biskupa krakowskiego. Znany był z licznych podróży, aby wizytować i konsekrować kościoły, dbał z wielką troską o wiernych diecezji, troszczył się o ubogich, często pościł. Odbył również podróż do papieża Grzegorza VII, do Rzymu, aby uzyskać zgodę na zorganizowanie na nowo metropolii gnieźnieńskiej. Św. Stanisław jest głównym patronem diecezji tarnowskiej, a również głównym patronem Polski. Z tego powodu królowie Polski byli wierni zwyczajowi i w przededniu koronacji pielgrzymowali na Wawel do jego relikwii. Przyczyny sporu z królem i okoliczności męczeńskiej śmierci biskupa Stanisława są do dzisiaj niejasne, a historycy toczą na ten temat spory. Konflikt, w zależności od przyjmowanych wersji, miał dotyczyć podłoża religijnego, majątkowego lub politycznego. Jedna z hipotez głosi,że Święty potępiał postawę moralną króla i rzucił na niego klątwę. Konsekwencją sporu była męczeńska śmierć Stanisława, który został skazany przez króla na "obcięcie członków". Został zamordowany 11 kwietnia 1079 r. podczas mszy św. na Skałce w Krakowie. Po śmierci ciało biskupa zostało poćwiartowane. Król Bolesław Śmiały przez wyrok na Stanisława nie zaznał już spokoju w kraju, został wygnany na Węgry i zmarł za granicą. Kult biskupa Stanisława męczennika stawał się coraz silniejszy. Szczątki biskupa, w 10 lat po śmierci, zostały przeniesione ze Skałki do katedry na Wawelu. Uroczystej kanonizacji św. Stanisława w Bazylice Św. Franciszka w Asyżu dokonał papież Innocenty IV 8 września 1253 r., a ogłoszono to w Polsce 5 maja 1254 r. na ogólnonarodowej uroczystości w Krakowie. Kult św. Stanisława stał się jednym z ważniejszych czynników przyspieszających zjednoczenie Polski, która przeżywała rozbicie dzielnicowe. Papież Klemens VIII w 1595 r. rozszerzył na cały kościół liturgiczną uroczystość, a papież Jan XXIII w 1963 r. św. Stanisława wraz ze św. Wojciechem oraz NMP Królową Polski, ustanowił pierwszorzędnymi patronami Polski. Biskup krakowski Karol Wojtyła w latach 60-tych XX wieku zlecił zbadanie doczesnych szczątków Świętego specjalistom medycyny sądowej. Potwierdzili oni, że czaszka nosiła ślady kilku cięć mieczem, i że należała do około 40-letniego mężczyzny. Według legendy św. Stanisław doprowadził do wskrzeszenia rycerza Piotrawina, aby ten na sądzie królewskim poświadczył prawdziwość słów biskupa.

Szczepanów

Miejscowość położona w woj. małopolskim, powiat brzeski, w gminie Brzesko na styku dwóch krain geograficznych: Kotliny Sandomierskiej i Pogórza Karpackiego. Wokół okalają Szczepanów lasy sosnowo - dębowe boru mieszanego stanowiąc dominujący element krajobrazu. Miejscowość była siedzibą gminy Szczepanów w latach 1973 1976, a w latach 1975 - 1998 administracyjnie należała do woj. tarnowskiego. Szczepanów to miejsce urodzenia męczennika i świętego, Biskupa Stanisława, chociaż pierwsza informacja o miejscu jego narodzenia została zanotowana ok. 150 lat po jego śmierci. W rocznicę 750-lecia kanonizacji św. Stanisława Biskupa, 10 maja 2003 r., Szczepanów odwiedził ówczesny legat papieski, kardynałJoseph Ratzinger, późniejszy papież Benedykt XVI. W miejscowości znajduje się duży, uporządkowany w 2002 r., prostokątny rynek, co świadczy, że Szczepanów pierwotnie był miasteczkiem. Wokół rynku luźna zabudowa, budynki zwrócone są frontem w stronę rynku.

Najstarszym zabytkiem w Szczepanowie jest gotycki murowany kościół pw. Marii Magdaleny wzniesiony przez Jana Długosza w 1470 r. Wcześniej w tym miejscu stał kościół drewniany fundacji Iwona Odrowąża, biskupa krakowskiego. Kościół ten wzmiankowany był w połowie XIII w. przez autora Zywotu św. Stanisława, Wincentego z Kielczy. Podczas I Wojny Światowej kościół z czasów Długosza uległ poważnym zniszczeniom i został odbudowany w latach 1920 - 1921. W trójprzęsłowym, zamkniętym wielobocznie prezbiterium, godne uwagi sklepienie krzyżowe z żebrami. W kościele zachowało się wiele elementów gotyckich, w tym: portale ostrołukowe, ornamenty z cegły tzw. "zendrówki", czy okna. Zobaczyć też można herby, m.in. Wieniawa, Ostoja i Dębno. Zaciekawienie wzbudza kwadratowa, kamienna tablica erekcyjna Jana Długosza z wyobrażeniem św. Stanisława, herbami: Dębno, Leliwa, Prus i Wieniawa oraz dookolnym napisem z datą 1470. Wewnątrz kościoła chrzcielnica z brązu z 1534 r., kilka barokowych nagrobków oraz najstarszy zabytek sztuki średniowiecznej, który znajduje się w Szczepanowie; odkryta w 2006 r. kamienna chrzcielnica w stylu romańskim. Z kościołem gotyckim połączony jest poprzez arkadę w nawie, kościół w stylu neogotyckim pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika. Kościół wzniesiono w latach 1911 - 1914 wg projektu Jana Sas-Zubrzyckiego. Murowany o charakterze bazylikowym, nietynkowany z pięciokondygnacyjną wieżą od frontu. W miejscu, gdzie wg tradycji stał dom rodzinny Stanisława, w 1781 r. Stanisław Lubomirski ufundował kościół pw. św. Stanisława, murowany. Dawniej, od XVI w. stał tu kościółek drewniany. W miejscu, w którym wg tradycji miał przyjść na świat przyszły święty, wznosi się kapliczka narodzenia św. Stanisława z 1861 r., murowana, neogotycka. Powstała ona na terenie, gdzie wcześniej stała drewniana kaplica z 1598 r., która uległa zniszczeniu w 1780 r. Wewnątrz kaplicy przechowywany jest, jako relikwia, fragment pnia dębu, na którym wsparty jest ołtarz. Pod tym dębem miała urodzić św. Stanisława jego matka, wracając z pola, a obmyła go w pobliskim źródełku. Kapliczka obwiedziona jest murem w formie trójkąta. Obok kapliczki znajduje się posąg Świętego z kamienia, prawdopodobnie z XVII w. oraz głęboka studnia w ogrodzeniu.

ROZDZIAŁ V - LIPNICA MUROWANA

Z Lipnicą Murowaną związane są aż trzy osoby będące świętymi lub błogosławionymi. Są to św. Szymon z Lipnicy, św. Urszula Ledóchowska oraz bł. Maria Teresa Ledóchowska.

ŚW. SZYMON Z LIPNICY (ok. 1440 r. - 18.07.1482 r.)

Szymon urodził się w rodzinie mieszczańskiej w Lipnicy Murowanej. Szkołę parafialną ukończył w 1454 r. i wstąpił na wydział sztuk Akademii Krakowskiej, którą ukończył z tytułem bakałarza w 1457 r. W tamtych latach Kraków odwiedził Jan Kapistran, jeden z najwybitniejszych wówczas kaznodziejów i misjonarzy wspólnoty franciszkańskiej. Założył on pierwszy w Polsce klasztor obserwantów pw. św. Bernardyna ze Sieny. Członków tej wspólnoty nazywano później bernardynami. Do tego klasztoru zgłosił się Szymon i po rocznym nowicjacie rozpoczął studia teologiczne. Po zakończeniu studiów przyjął święcenia kapłańskie w 1465 r. Posługę kapłańską przyszły święty rozpoczął w Tarnowie, gdzie w 1465 r. pełnił funkcję gwardiana. Niedługo potem powrócił do Krakowa, gdzie kierował skryptorium klasztornym i pełnił obowiązki kaznodziei zakonnego. Szymon m.in. odbył pielgrzymkę do Ziemi Świętej i brał udział w przeniesieniu ciała św. Bernardyna ze Sieny do Akwilei. Umiłował szczególnie Matkę Boską. Był oddany żarliwej modlitwie i praktykował surową ascezę. W wyjątkowy sposób potrafił docierać do serc i umysłów słuchaczy i poruszał ich sumienia. W dowód uznania, jako pierwszemu franciszkaninowi, powierzonomu zaszczytną funkcję kaznodziei katedralnego na Wawelu. W 1482 r. Kraków nawiedziła jedna z największych epidemii cholery. Szymon nie bacząc na swoje życie pozostał w Krakowie, by wraz z innym braćmi nieść pomoc chorym. Niestety, sam się zaraził i wraz z innymi 25 zakonnikami zmarł po pięciodniowej chorobie. Umarł 18 lipca 1482 r. Wkrótce, na wieść o cudach, które miały dokonywać się za sprawą Szymona, rozpoczęły się pielgrzymki do jego grobu. Odnotowano ponad 370 cudownych uzdrowień oraz łask, które są przypisywane jego wstawiennictwu. Beatyfikowany został w 1685 r., a starania o jego kanonizację zostały przerwane przez rozbiory Polski. Proces kanonizacji kontynuowano po II Wojnie Światowej został ogłoszony świętym w Rzymie 3 czerwca 2007 r. przez papieża Benedykta XVI.

ŚW. URSZULA LEDÓCHOWSKA (17.04.1865 r. - 29.05.1939 r.)

Julia Ledóchowska urodziła się 17 kwietnia 1865 r. w Loosdorf w Austrii. Do Polski rodzina wróciła, gdyJulia miała 18 lat. Wraz ze starszą siostrą, przyszłą błogosławioną Marią Teresą odznaczała się wieloma talentami, a całą rodzinę cechowała głęboka religijność. Wkrótce po przybyciu do Lipnicy Murowanej, Julia wstąpiła do klasztoru Sióstr Urszulanek w Krakowie w 1883 r. Przyjęła zakonne imię Urszula i przede wszystkim zajęła się pracą pedagogiczną. W klasztorze spędziła 21 lat służby m.in. otworzyła pierwszą w Polsce bursę dla studentek. W 1907 r. objęła kierownictwo internatu dla dziewcząt przy polskim Gimnazjum św. Katarzyny w Petersburgu. Następnie, nad Zatoką Fińską, założyła szkołę z internatem. Miała łatwość uczenia się języków i pociągały ją misje. Gdy w 1914 r. została zmuszona do opuszczenia Rosji, wyjechała do Skandynawii, przebywając kolejno w Szwecji i Danii, gdzie tworzyła żywe ośrodki polskości. W 1920 r. po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Urszula wraz z innymi siostrami i dużą grupą sierot po emigrantach osiedliła się w Pniewach koło Poznania. Stworzyła tutaj, za zgodą Stolicy Apostolskiej, nowe Zgromadzenie Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego. Siostrze Urszuli bliscy byli zwłaszcza ubodzy i sieroty, a pracę wśród dzieci i młodzieży szczególnie ukochała. Zmarła w Rzymie, 29 maja 1939 r. i tam została pochowana. Założone przez nią zgromadzenie, w chwili jej śmierci, liczyło 35 placówek, w których przebywało około 800 sióstr. W 50 rocznicę śmierci, w maju 1989 r. jej doczesne szczątki powróciły do Polski i spoczęła w Pniewie. Beatyfikowana została w Poznaniu 20 czerwca 1983 r. przez papieża Jana Pawła II, a kanonizacji św. Urszuli papież Polak dokonał 18 maja 2003 r. w Rzymie. Była ostatnią polską świętą kanonizowaną przez Jana Pawła II.

BŁ. MARIA TERESA LEDÓCHOWSKA (29.04.1863 r. - 06.07.1922 r.)

Maria Teresa Ledóchowska, starsza siostra św. Urszuli Ledóchowskiej urodziła się 29 kwietnia 1863 r. na terenie Austrii w miejscowości Loosdorf. Wychowana w religijnej rodzinie, charakteryzowała się głęboką religijnością i rozlicznymi talentami. W 1883 r. Ledóchowscy przenieśli się do Lipnicy Murowanej, gdzie rodzice zakupili niewielki majątek ziemski. Maria Teresa spędziła w Lipnicy 3 lata i w tym czasie przeszła ciężko ospę. Choroba przyczyniła się do jeszcze większego jej rozwoju duchowego. Wkrótce Maria Teresa wyjechała do Salzburga, gdzie została damą dworu wielkich książąt toskańskich.

Lipnica Murowana

Ze względu na bardzo oryginalną i dobrze zachowaną zabudowę jedna z najciekawszych miejscowości Polski południowej. Miasto lokowane najpierw na prawie średzkim (rok 1326), następnie na prawie magdeburskim (rok 1379). w XV w. Lipnica była siedzibą starostwa niegrodowego. Miejscowość otoczona była murami, które zostały zburzone dopiero przez Szwedów w 1655 r. Z Lipnicy pochodził: św. Szymon z Lipnicy, którego pomnik stoi na lipnickim rynku, a mieszkały w niej bł. Maria Teresa Ledóchowska i jej młodsza siostra św. Urszula Ledóchowska. W Niedzielę Palmową na rynku w Lipnicy odbywają się konkursy na najwyższą palmę wielkanocną. W Lipnicy znajduje się wspaniały, gotycki z końca XV w., cmentarny kościół drewniany, wpisany w 2003 r. na listę UNESCO. Z fundacji Kazimierza Wielkiego pochodzi gotycki kościół pw. św. Andrzeja z 1364 r. odbudowany po pożarze w roku 1512. Trzecim kościołem jest świątynia pw. św. Szymona z Lipnicy z 2 poł. XVII w. w stylu barokowym. W miejscowości można obejrzeć również dwór Ledócho- wskich z 1830 r. murowany w stylu klasycystycznym. Nieopodal Lipnicy Murowanej na stokach Paprotnej bardzo ciekawy pomnik przyrody nieożywionej "Kamienie Brodzińskiego", z malowniczymi formami skalnymi.

ROZDZIAŁ VI - TROPIE

ŚW. ANDRZEJ ŚWIERAD (ok. 978 r. - ok. 1034 r.)

Urodził się około 978 r. w Opatowcu koło Wiślicy, w rodzinie wieśniaczej. Razem ze św. Benedyktem prowadził pełne trudów i umartwień, pustelnicze życie w Tropiu koło Czchowa. Mieszkali w grocie pod skalistą górą nad Dunajcem. Św. Andrzej Świerad był pierwszym kanonizowanym Polakiem. Jako pierwszy polski misjonarz prawdopodobnie w 1002 r. uczestniczył w chrystianizacji Węgrów i Słowaków. Razem ze św. Stefanem uchodzi za pierwszego krzewiciela ewangelii na tych ziemiach. Jednak życie pustelnicze na tyle go pociągało, że osiadł na pustyni Skałka nad Wagiem. Według węgierskiego biskupa miasta Pecs, Maurusa, ostatni okres życia święty spędził w klasztorze. Około 1022 r. opuścił pustelnię i wstąpił do klasztoru benedyktyńskiego św. Hipolita na górze Zabór na terenie Słowacji. Przyjął tam zakonne imię Andrzej. Świerad zwany niekiedy Zorardus uznawany jest za jednego z największych ascetów w historii kościoła. Jest też patronem nawracających się złoczyńców. Legenda głosi, że w kłótni złoczyńców jeden został śmiertelnie ranny. Gdy chciano pochować jego zwłoki, rozbójnik nagle ożył. Był przekonany, że wskrzesił go św. Świerad i postanowił odpokutować swoje winy pozostając w tym miejscu, aż do śmierci. Od XIX w. Świerad uważany jest również za patrona młodzieży słowackiej. Życie św. Świerada obrosło wieloma legendami. Według jednej z nich Świerad, podczas Wielkiego Postu, jadł tylko raz dziennie orzech włoski i popijał wodę ze źródła. Woda z tego źródła uchodzi za cudowną. Po śmierci, ok. 1034 r. został pochowany w Nitrze w bazylice św. Emmerana. Wtedy też na jego ciele znaleziono od dawna noszoną Włosienicę wykonaną z żelaza. Kult świętego rozwinął się na Węgrzech, Słowacji i w Polsce. Król węgierski św. Władysław w 1083 r. doprowadził do jego kanonizacji, której dokonał papież Grzegorz VII. ŚW. BENEDYKT (koniec X w. - ok. 1037 r.) Benedykt, wg relacji biskupa Maurusa, przybył do Polski wraz ze św. Świeradem. Przez całe życie naśladował on i cenił Andrzeja Świerada jako swego mistrza. Jego wzorem też umiłował ascetyczny styl życia. Z pustelni w Tropiu nad Dunajcem przeniósł się na Węgry, wstąpił do klasztoru benedyktynów i został eremitą na pustyni Skałka. Pustelnicze życie przerywał pielgrzymkami do klasztorów. Między innymi odwiedzał biskupa Maurusa, któremu przekazywał informacje o cnotach św. Świerada, a które to losy oraz życie Benedykta, biskup spisał około 1064 r. Benedykt zginął z rąk zbójców, którzy napadli go licząc, że znajdą u niego pieniądze. Poderżnęli mu gardło nad brzegiem rzeki Wag, a zwłoki wrzucili do wody. Benedyktyni nie mogli odnaleźć zwłok świętego, gdyż nie wiedzieli gdzie doszło do zbrodni. Według legendyokoliczni mieszkańcy zauważyli,żeprzez rokna brzegu rzeki przysiada orzeł. Wówczas opat klasztoru na górze Zabór polecił nurkowi poszukiwania Benedykta, a ten odnalazł ciało, które mimo upływu roku było nietknięte rozkładem. Na miejscu odnalezienia zwłok wystawiono kapliczkę. Stanął tu również kościół pw. św. Benedykta i opactwo jezuickie. Benedykt został kanonizowany równocześnie z Andrzejem Świeradem w 1083 r. przez papieża Grzegorza VII. Niektóre źródła określają św. Benedykta imieniem Urban i lokalizują jego pustelnicze życie w miejscowości Iwkowa.

Tropie

Miejscowość położona malowniczo wdolinie Dunajca, na jego prawym brzegu. W tym miejscu zaczyna się rozlewisko jeziora Czchowskiego. Tropie związane jest z historią mieszkających tu świętych Świerada i Benedykta. W miejscu zwanym Góra Świętego Gołka można dopatrywać się śladów związanych z Wielkimi Morawami, jako przekształcenie imienia Świętopełek, który miał władać tą krainą i nawet zbudował zamek nad Dunajcem. O pustelni świętych pisał biskup Pecsu, Taurus, w XI w. oraz Jan Długosz w swoich kronikach. Miejscowość do XVIII w. nosiła nazwę Święty Świerad, a las wokół pustelni nazwano puszczą Świeradową. Pustelnia wTropiu znajduje się w skalnym zagłębieniu, które miało być łożem eremity. Na tym miejscu obecnie stoi kaplica z XVIII w., a nieopodal bije źródełko uważane za cudowne. Na stoku u podnóża kościoła resztki starego dębu, który jak głosi legenda miał się rozpaść, aby dać schronienie Świeradowi. Kościół w Tropiu pw. św. Pustelników Świerada i Benedykta powstał według tradycji w 1045 r. fundowany przez Kazimierza Odnowiciela, a konsekrowany 30 lat później przez samego biskupa krakowskiego św. Stanisława ze Szczepanowa. Kościół był wielokrotnie przebudowywany, głównie w XVII w., kiedy to prawdopodobnie został zdewastowany przez arian. Jest to budowla jednonawowa z prostokątnym, węższym prezbiterium, w stylu barokowym. Zachowały się jednak elementy starsze, nawet z czasów romańskich. W prezbiterium, fragmenty malowidła ściennego z XII w. Na fasadzie można oglądać dekoracje sgrafitto z 1634 r. Świątynia jest sanktuarium poświęconym tutejszym świętym pustelnikom, a uroczysty odpust przypada w niedzielę najbliższą 13 lipca. Nieopodal Tropią, po drugiej stronie Dunajca, w miejscowości Wytrzyszczka, stoi gotycki zamek "Tropszczyn". Był to zamek rycerzy rabusiów tzw. raubritterów, Ośmiorogów.

ROZDZIAŁ VII - TĘGOBORZE

ŚW. JUST (JODOK) (druga polowa X w. - ok. 1007 r.)

Święty Just był, wg tradycji, uczniem Andrzeja Świerada. Pochodził prawdopodobnie z rodziny Ośmiorogów Gierałtów spod Zakliczyna. Mieszkał w pustelni na jednym ze wzgórz w Tęgoborzy. Opiekował się ludźmi i pomagał im w trudnych sytuacjach. Miejscowej ludności przybliżał i wyjaśniał nauki Chrystusa. Św. Just był opiekunem pielgrzymów, a przykładem jego wstawiennictwa była rodzina mieszczan zakliczyńskich, Pawłowskich, którzy doznali jego cudownej opieki wracając z pielgrzymki od grobu bł. Kingi w Starym Sączu. Obecnie, w miejscu jego pustelni, stoi drewniany kościół pw. NMP wzniesiony w połowie XVII w. Wzgórze, na którym stoi kościółek, nazywane jest jego imieniem. Według krakowskiej Litanii z 1427 r. imię Just Jodok to wezwanie świątobliwego, lokalnego pustelnika, którego czczono już przed 1374 rokiem. Prawdopodobnie imię Just - Jodok pochodzi od pielgrzymów i misjonarzy z Irlandii, którzy w swoich misjach odwiedzali Europę Środkową i mogli docierać do Doliny Dunajca. Wcześniej takie imiona nosił tylko iroszkocki kapłan - pustelnik z francuskiej Bretanii, żyjący w VII w. Wspomniani pielgrzymi z Irlandii czcili go jako patrona swojego i pielgrzymów i propagowali po Europie kult świętego. Św. Just zmarł prawdopodobnie w lipcu 1007 r.

Tegoborze

Miejscowość w gminie Łososina Dolna, leżąca nad południowączęściąJeziora Rożnowskiego. Nazwa pochodzi od lasów (tęgich borów), które pokrywały tutejszą dolinę Dunajca. Wokół wzgórza Beskidu Wyspowego: Chełm, Jodłowiec Wielki i Białowodzka Góra z ruinami tzw. "zamczyska". Miejscowość składa się z przysiółka Stara Wieś i Just. Na południowych stokach wzgórz rosną liczne sady owocowe. Tęgoborze znajdowało się przy szlaku handlowym na Węgry, a pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z XIV w. Najważniejszym wydarzeniem było przybycie tutaj zakonnika kameduły św. Justa. W XVI w. miejscowość była silnym ośrodkiem arianizmu. Obecnie jest miejscowością wypoczynkową i znaną z gospodarki sadowniczej. W tym rejonie przebiega szlak "Kwitnących Jabłoni". We wsi nowy kościół parafialny pw. Najdroższej Krwi Chrystusa Pana projektu arch. Tadeusza Brzozy. Poprzedni, z XVIII w. stary kościół św. Mikołaja, w wyniku powstania Jeziora Rożnowskiego, został przeniesiony do Tabaszowej. Na Górze św. Justa stoi drewniany kościółek, konstrukcji zrębowej, pw. Najświętszej Marii Panny. Powstał w drugiej połowie XVII w. na miejscu istniejącego tam klasztoru zniszczonego przez arian. Tradycja spisana w 1728 r. mówi, że stał tu pierwotny kościół parafialny w Tęgoborzy, zniszczony w XIII w. przez Tatarów. Część wyposażenia kościoła potwierdza, iż są to obiekty z poprzednich świątyń. W ołtarzu głównym znajduje się kopia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej z drugiej połowy XVII w. oraz zwieńczający ołtarz obraz św. Justa Jodoka. również z drugiej połowy XVII w. W kościele także gotycka chrzcielnica kamienna z początku XVI w., gotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XV w. oraz liczny sprzęt drewniany z XVIII i XIX w. Innym zabytkiem Tęgoborza jest klasycystyczny, parterowy pałac z facjatą, murowany, z XIX w., w którym od strony podjazdu, wznosi się czterokolumnowy portyk z trójkątnym frontonem. Obok pałacu znajduje się parterowa oficyna z XIX w.

ROZDZIAŁ VIII NAWOJOWA

BŁ. JULIA RODZIŃSKA (16.03.1899 - 20.02.1945)

Maria Julia Rodzińska - Stanisława Maria Józefa Rodzińska urodziła się 16 marca 1899 r. w Nawojowej koło Nowego Sącza. Była jedną z pięciorga dzieci organisty Michała i Marianny z domu Sekuła. Wcześnie straciła rodziców i jej wychowaniem zajęły się siostry dominikanki. W wieku 17 lat wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr św. Dominika w Tarno- brzegu-Wielowsi. Po wstępnym okresie próby otrzymała habit zakonny i przyjęła imię zakonne Maria Julia. We wrześniu 1918 r., po złożeniu pierwszej profesji zakonnej, została wysłana do Krakowa. W grudniu 1922 r. przybyła do Wilna i tam 5 sierpnia 1924 r. złożyła śluby zakonne, a także zakończyła przerwaną edukację pedagogiczną. Jako wykwalifikowana nauczycielka swoją posługę realizowała w Mielżynie, Rawie Ruskiej i w Wilnie. Od 1934 r. była przełożoną domu w Wilnie i kierowała zakładem dla sierot. Społeczeństwo Wilna nazwało ją "matką sierot". W ciągu trzech lat po objęciu kierownictwa domu sierot przygarnęła wielu wychowanków, wśród których znajdowały się dzieci różnych narodowości. Klasztor na Witebskiej był zawsze otwarty i gościnny. Po wybuchu II wojny światowej brała udział w tajnym nauczaniu języka polskiego, historii, religii i prowadziła działalność humanitarną.,12 lipca 1943 r. na kapelanii sióstr wizytek zostały aresztowane siostra Julia i trzy inne dominikanki. Umieszczono je w więzieniu gestapo na Łukiszkach. Wobec zbliżającego się 3 Frontu Białoruskiego więźniowie zŁukiszekzostalizapędzeni do bydlęcych wagonowi wywiezieni do obozu koncentracyjnego Stutthof. Siostra Julia została skierowana, jako polski więzień polityczny, do żydowskiej części obozu i zarejestrowana jako numer 40992. Poddawana torturom, izolacji i poniżeniu niosła pomoc duchową współwięźniom, niezależnie od wyznania i narodowości. 26 stycznia 1945 r. rozpoczęła się ewakuacja obozu. Najbardziej wyniszczeni więźniowie nie opuścili swoich baraków. Zarażona tyfusem, zmarła 20 lutego 1945 r. w baraku nr 27. 13 czerwca 1999 r. została ogłoszona błogosławioną przez papieża Jana Pawła II w grupie 108 błogosławionych męczenników.

Nawojowa

Nawojowa, duża wieś w powiecie nowosądeckim, w dolinie rzeki Kamienicy Nawojowskiej. Została założona w 1325 roku przez kasztelana krakowskiego NawojazTęczyna. W latach późniejszych przeszła w ręce książąt Ostrogskich, była częścią ordynacji Ostrogskiej. W1600 roku otrzymali ją na mocy ugody książęta Lubomirscy. W 1753 roku nastąpił podział ordynacji i klucz nawojowski otrzymał ks. Lubomirski, starosta olsztyński. Wkrótce potem majątek w spadku przeszedł na rodzinę Stadnickich. Mieszkańcy Nawojowej wsławili się w czasie wojen szwedzkich w 1656 roku napadem pod wodzą Kochowskiego na załogę szwedzką w Nowym Sączu. Szwedzi po jednodniowej walce musieli ustąpić z miasta. Pod koniec XIX wieku Nawojowa liczyła 742 mieszkańców, a wśród nich 185 osób uważano za bogatych, bowiem gospodarzyli na połowie roli, łąk i lasów. Nawojowa miała wówczas jednoklasową szkołę ludową i gminną kasę pożyczkową. Ostatnie dwadzieścia pięć lat XIX wieku, to okres rozwoju ekonomicznego Nawojowej, głównie za sprawą Edwarda Stadnickiego, właściciela majątku. Założona przez niego huta produkowała na rynek lokalny. Jej wyroby były cenione. W 1877 roku otrzymały medal na Krajowej Wystawie Rolniczej i Przemysłowej we Lwowie. Wnuk Edwarda, Adam Stadnicki, który objął majątek w 1904 r., prowadził bardzo efektywną i racjonalną gospodarkę leśną. W 1907 roku założył w Nawojowej tartak parowy i stolarnię, zatrudniając ponad 60 pracowników. Produkty tego zakładu eksportowano do Francji i Anglii. Dzięki osiągnięciom gospodarczym i pozycji towarzyskiej Stadnickich Nawojowa była miejscem wielu wydarzeń. Najbardziej znanym i opisanym w kronikach towarzyskich wydarzeniem w Nawojowej była w styczniu 1937 roku wizyta księżniczki Juliany, późniejszej królowej Holandii (1948-1980), z małżonkiem księciem Bernardem zur Lippe Biesterfeldem. Po wybuchu II wojny światowej Niemcy przejęli tartak. Hrabia dla uspokojenia sytuacji społecznej w Nawojowej i okolicy, podejmował na zamku okupacyjnych oficerów, miał więc znakomity przegląd mogących nastąpić wydarzeń. Jednocześnie rodzina Stadnickich, wykazująca się wielkim patriotyzmem i miłością do ojczyzny podjęła walkę podziemną z nazistami. Najstarszy syn, Józef był członkiem komendy powiatowej AK Hrabina, przewodniczył Radzie Głównej Opiekuńczej w Nowym Sączu, wspierając biednych, prześladowanych i potrzebujących. Działania konspiracyjne rodu Stadnickich oddziaływały mocno na okoliczną ludność, angażując ją do walki. Po upaństwowieniu majątku w 1945 roku rodzina opuściła zamek. W latach okupacji mieszkańcami w pałacu na- wojowskim byli Julian Osterwa z żoną Matyldą z Sapiechów i córką Marią. Pałac, w którym obecnie mieści się Ośrodek Doradztwa Rolniczego, otoczony jest zabytkowym parkiem. Ważnym obiektem zabytkowym jest kościół wybudowany w 1896 roku, w którym znajduje się płyta nagrobna Piotra Nawojowskiego z 1593 roku, dwa późnobarokowe ołtarze i krucyfiksy oraz nagrobki rodziny Stadnickich. W Nawojowej, 16.03.1899 roku, urodziła się błogosławiona s. Julia Stanisława Rodzińska. Jej dom rodzinny "organistówka", znajduje się w pobliżu kościoła parafialnego w niezmienionym stanie, a obok niego klasztor s. domini- kanek. Nawojowa posiada znaczenie krajoznawcze - leży na tzw. pętli "popradzkiej', a także turystyczno-wypoczynkowe. Stanowi punkt wypadowy dla wycieczek w pasmo Jaworzyny Krynickiej oraz w pasmo Czerszli i Tokarni.

ROZDZIAŁ IX - STARY SˇCZ

ŚW. KINGA - KSIĘŻNA (05.03.1234 r. - 24.07.1292 r.)

Św. Kinga była córką króla Węgier, Beli IV, z dynastii Arpadów, oraz Marii, córki cesarza greckiego, Teodora I Laskarisa. Imię jej już w pierwszych dokumentach brzmi podwójnie: Kunegunda ( częściej) i Kinga. Podawana, często błędna, data jej urodzenia ustalona została w czasach nam współczesnych na rok 1234. Prawdopodobnym dniem jej narodzin jest 5 marca w Ostrzyhomiu. O latach młodości Kingi nie wiemy nic poza tym, że była trzecią z kolei córką, i że do piątego roku życia przebywała na dworze królewskim w Ostrzyhomiu. Była siostrą św. Małgorzaty, bł. Konstancji, księżnej ruskiej oraz bł. Jolanty. Znając tradycje ówczesnego dworu królewskiego na Węgrzech, możemy twierdzić, że Kinga otrzymała pełne i wszechstronne, jak na owe czasy, wykształcenie i głęboko religijne wychowanie. Sytuacja polityczna w ówczesnej Europie wpłynęła na to, że Bela IV zgodził się, aby jego pięcioletnia córka została zaręczona krakowskiemu księciu, Bolesławowi, synowi Leszka Białego i Grzymisławy, a wnukowi Kazimierza Sprawiedliwego. W taki więc sposób węgierska królewna przybyła do Polski i w Wojniczu spotkała się z kandydatem na swego męża. Ślub mógł nastąpić jednak dopiero po 1246 r., kiedy to Kinga ukończyła 12 rok życia. Zamieszkała w Sandomierzu, gdzie razem z Bolesławem przygotowywała się do zadań, które miała w przyszłości podjąć. W 1257 r. otrzymała od męża ziemię sądecką i Pieniny. Wykorzystując stan anarchii na Węgrzech księżniczka Kinga, dążąca do zacieśnienia związków Spiszą z Polską, obsadziła ten teren swoimi wojskami, które stacjonowały tam aż do jej śmierci. W 1287 r. ucieczką na Zamek Pieniński obroniła się przed Tatarami. Po śmierci męża w 1279 r. założyła w Starym Sączu klasztor klarysek i uposażywszy go przywilejem w 1280 r., mieszkała w nim aż do śmierci, 24 lipca 1292 r. Kinga, nie posiadając dzieci, stała się matką swego ludu. Troszczyła się o dobro poddanych, była wrażliwa na najmniejszą krzywdę, osobiście angażowała się w sprawy sądowe, aby bronić sierot, wdów i ubogich. Starała się nie dopuścić do zdzierstwa i bezlitosnego ściągania podatków. Szczególną troską otaczała ubogie kobiety, które oczekiwały potomstwa. Troszczyła się również o rozwój gospodarczy swych ziem, o czym też świadczy legenda o pierścieniu w pierwszej grudzie polskiej soli. Żywo starała się o kanonizację krakowskiego biskupa Stanisława, męczennika; to właśnie Kinga ze swych funduszy pokryła koszty procesu kanonizacyjnego. Jako dobra matka, zabiegała również o podniesienie poziomu duchowego i moralnego swych przybranych dzieci. Dlatego fundowała wiele kościołów, z których najsławniejszy jest starosądecki klasztor klarysek. Jak sama mówiła: "uczynki miłosierdzia są w chwili zgonu jedynym wyrokiem, który duszę zmarłego poprzez sąd Boży wprowadza w podwoje nieustającego nigdy szczęścia". Beatyfikowana została przez papieża Aleksandra VII] w 1690 r. W 1714 r. papież Benedykt XIII ogłosił bł. Kingę patronką Polski i Litwy. W 1901 r. biskup Leon Wałęga obrał bł. Kingę patronką diecezji tarnowskiej. Została kanonizowana 16 czerwca 1999 r. przez Jana Pawła II w Starym Sączu. Św. Kinga jest opiekunką ubogich i górników solnych. Kościół rzymsko katolicki obchodzi pamiątkę Świętej Kunegundy (Kingi) 24 lipca.

Stary Sącz

Bardzo urokliwe miasteczko położone w widłach Dunajca i Popradu, niekiedy zwane Perłą Beskidu. Na obecnym miejscu założone ok. 1270 r. W 1257 r. św. Kinga, żona Bolesława Wstydliwego sprowadziła klaryski i franciszkanów do Starego Sącza, a po śmierci męża przeprowadziła się do klasztoru klarysek, a potem wstąpiła do ich zgromadzenia. Miejscowość była świadkiem powitania w 1683 r. przez królową Marysieńkę Jana III Sobieskiego powracającego po wiktorii wiedeńskiej.

ROZDZIAŁ X ZABRZEŻ

BŁ. KATARZYNA CELESTYNA FARON (24.04.1913 - 09.04.1944)

Celestyna Faron właściwie Katarzyna Stanisława Faron urodziła się 24 kwietnia 1913 r. w Zabrzeży. W wieku pięciu lat straciła matkę i wychowywała się u bezdzietnych krewnych zamieszkałych w Kamienicy. W1930 r. wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny w Starej Wsi. Przyjęła imię zakonne Celestyna. Śluby wieczyste złożyła 15 września 1938 r. Zdobywała kwalifikacje zawodowe do pracy wychowawczej i katechetycznej na kursach we Lwowie, Poznaniu, Przemyślu. W 1936 r. w Poznaniu uzyskała dyplom wychowawczyni przedszkola. Dzięki zdobytym uprawnieniom pracowała jako przedszkolanka w Brzozowie. Po wybuchu II wojny światowej kierowała domem zakonnym, prowadziła ochronkę i punkt pomocy potrzebującym. 19 lutego 1942 r. pod zarzutem działalności konspiracyjnej (mieszkała w punkcie kontaktowym AK), otrzymała polecenie zgłoszenia się na komendę Gestapo w Brzozowie. Gdy jedna z sióstr doradzała jej ucieczkę lub ukrycie się, usłyszała odpowiedź, że tak zrobić nie może ponieważ przez to mogłaby narazić Zgromadzenie na przykre następstwa ze strony okupanta. Wolała cierpieć sama, poszła na gestapo i już nie wróciła. Została aresztowana w Brzozowie i osadzona w więzieniu w Jaśle, a następnie w więzieniu w Tarnowie. 6 stycznia 1943 r. została przewieziona do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz-Birkenau. Otrzymała numer obozowy 27989. W obozie pracowała przy kopaniu rowów. Wkrótce zachorowała na tyfus plamisty. Na skutek trudnych warunków obozo-wych,choroba przeszła wgruźlicępłuczpowtarzającymi się krwotokami. Siostra Celestyna mimo cierpienia i bólu nigdy nie skarżyła się na swój los. Była pogodzona ze wszystkim, co ją spotkało. Przebywając w szpitalu modliła się intensywnie w różnych intencjach na nieodłącznym różańcu zrobionym z chleba. Zmarła z wycieńczenia chorobą w Wielkanoc 9 kwietnia 1944 r. nad ranem. Według wspomnień świadków swoje życie zakonne i cierpienia obozowe ofiarowała w intencji nawrócenia na rzymskokatolicyzm biskupa starokatolickiego Władysława Farona. Siostra Celestyna Faron została beatyfikowana przez papieża Jana Pawła II w Warszawie 13 czerwca 1999 r. w grupie 108 polskich męczenników. W Łącku, na Sądecczyźnie, z okazji 10. rocznicy beatyfikacji siostry Celestyny Faron otwarty został szlak górski poświęcony świętej rodaczce. Biskup tarnowski Wiktor Skworc erygował także bractwo modlitewne. Ordynariusz tarnowski, w niedzielę 26 kwietnia 2009 r., poświęcił kamień przy kościele w Łącku, gdzie rozpoczyna się Celestyński Szlak Górski. W kamieniu umieszczona jest ziemia z Obozu KL Auschwitz - Birkenau, gdzie zginęła błogosławiona. Szlak ma ok. 10 km długości. Prowadzi przez Jeżową, Dyniową i Zabrzeż, miejsca związane z błogosławioną. Do dziś w Zabrzeży stoi dom rodzinny siostry Celestyny.

Zabrzeż

Zabrzeż - wieś w powiecie nowosądeckim, w gminie Łącko. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego. Zabrzeż to duża wieś letniskowa. Leży przy ważnym skrzyżowaniu, na którym odgałęzia się droga doliną Kamienicy do Mszany Dolnej i dalej do "zakopianki" i Krakowa. Miejscowość położona jest na granicy trzech grup górskich: Gorców, Beskidu Wyspowego ( góra Paproć) i Beskidu Sądeckiego, w kotlinie powstałej w miejscu, gdzie rzeka Kamienica wpada do Dunajca (370 m n.p.m.). Wokół kotliny liczne wzniesienia: Byniowa (688 m) z doskonałym widokiem na Tatry i Beskidy, z szeroką panoramą szczytów Beskidu Wyspowego, Beskidu Sądeckiego i Pienin. Rejon Zabrzeży należał najpierw do księcia krakowskiego, potem - w wyniku zapisu wieczystego - przejęła go Kinga, żona Bolesława Wstydliwego. Najstarsza wzmianka o samej wsi datuje się na rok 1312. Według legendy, w początkach XVII w, w czasie wojen z Portą Otomańską, osadzono tu jeńców tureckich, mile byli tu też przyjmowani okoliczni zbójnicy. Zabrzeż, wraz z sąsiednimi wsiami będącymi obecnie jej przysiółkami (Wietrznica, Boczów i Byniowa), weszła do klucza wsi należących do starosądeckiego klasztoru klarysek i pozostawała w nim aż do okresu rozbiorów. W 1631 r. w Kałużnej (lewobrzeżna część miejscowości)zamieszkał królewski osadnik - Zabrzeski, od nazwiska którego pochodzi obecna nazwa wsi. W latach 1855-1867 Zabrzeż należała do powiatu krościeńskiego. Wówczas to zarządcami Zabrzeży, podobnie jak pobliskiej Kamienicy, była rodzina Szalayów, właściciele i twórcy uzdrowiska Szczawnica. Dziś Zabrzeż jest ośrodkiem sadownictwa; podobnie jak w sąsiednim Łącku uprawia się tu przede wszystkim jabłonie i śliwy. Warto zobaczyć stojącą koło szkoły dwukondygnacyjną kapliczkę, która w dawnych wiekach służyła podobno również jako punkt ostrzegawczy - w razie zagrożenia rozpalano wokół niej ogniska. Ciekawym miejscem jest bez wątpienia tzw. Babia Góra, grodzisko z okresu kultury łużyckiej i z okresu halsztackiego. Wznosi się ona 85 m nad wsią, a jej nazwa ma pochodzić od pewnej staruszki mieszkającej tu w XV stuleciu. Kobieta była ponoć życzliwej natury i pomagała ludziom, toteż w 500 rocznicę jej śmierci wystawiono na górze krzyż. W północnej części grodziska znaleziono w trakcie wykopalisk dobrze zachowane fragmenty bruku z kamienia. Świadczy to, że na przełomie XII i XIII wieku istniał tutaj gródek. Zabrzeż jest jednym z ośrodków kultury ludowej Sądecczyzny. W Zabrzeży-Wietrznicach, w korycie Dunajca, znajduje się sztuczny tor kajakowy przeznaczony do sportu wyczynowego, umożliwiający pełne treningi kadry narodowej seniorów i juniorów. Organizowane są tutaj najwyższej rangi międzynarodowe zawody w kajakarstwie górskim, takie jak Mistrzostwa Europy czy Mistrzostwa Świata.

ROZDZIAŁ XI - KROŚCIENKO NAD DUNAJCEM

Krościenko nad Dunajcem to wieś o charakterze turystyczno-wypoczynkowym w dolinie Dunajca i Kraśnicy położona u podnóża Pienin, Gorców i Beskidu Sądeckiego, w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim. W średniowieczu przez Krościenko przebiegał szlak handlowy z Polski na Węgry. W 1239 r. podążała tędy córka króla Węgier Beli IV - królewna Kinga na ślub z krakowskim księciem Bolesławem. Tędy podążał również Ludwik Węgierski na koronację na Wawel oraz królowa Jadwiga, jego młodsza córka i następczyni na tronie polskim. Przejeżdżał tędy ostatni z Piastów, założyciel Krościenka, Król Kazimierz Wielki, potem król Władysław Jagiełło oraz Jan Olbracht. Akt lokacyjny miasta spisano w dzień zesłania Ducha Świętego, 8 czerwca 1348 r. Miastu nadano nazwę Crosna nad Chrostnicą. Akt ten spłonął podczas najazdu husytów. Z okresu lokacji pochodzi dzisiejszy układ ulic i rynek miasteczka. W 1350 r. w Krościenku powstała parafia, a 4 lata później spłonął pierwszy drewniany kościół. Na tym miejscu wzniesiono kościół murowany o założeniach gotyckich, który został przebudowany w stylu barokowym; wewnątrz cenna polichromia. W kościele chrzcielnica ufundowana przez króla Jana Olbrachta z 1493 r. W południowej pierzei rynku kilka starych, drewnianych domów mieszczańskich z XIX w. Przy ul. Trzy Korony kaplica podworska, wotywna z 1710 r., wewnątrz rzeźba Matki Boskiej w stylu barokowym. Przy ul. św. Kingi nad Ociemnym Potokiem kaplica jej imienia z 1860 r. Tędy przebiega zielony szlak turystyczny z Krościenka na Sokolicę. Idąc nim, następnie niebieskim szlakiem tzw. "Sokolą Percią", można dojść na szczyt Trzech Koron po drodze zwiedzając, na stoku Zamkowej Góry, zamek Pieniński. W zamku tym znalazła schronienie przed najazdem tatarskim w 1287 r. św. Kinga wraz z siostrami oraz 70 zakonnicami. W centrum miejscowości stoi, odsłonięty w 1910 r., pomnik króla Jagiełły. W Krościenku występują lecznicze wody mineralne, źródła "Maria", "Michalina" i "Stefan", jednak słabo zagospodarowane. Krościenko jest siedzibą dyrekcji Pienińskiego Parku Narodowego przy ul. Jagiellońskiej oraz Muzeum Pienińskiego z bardzo ciekawymi ekspozycjami.

ROZDZIAŁ XII - PODEGRODZIE

BŁ. STANISŁAW PAPCZYŃSKI (18.05.1631 r.-17.09.1701 r.)

Bł. Stanisław urodził się 18 maja 1631 r. w Podegrodziu jako syn Tomasza Papki - kowala i Zofii z Talikowskich. Na chrzcie otrzymał imię Jan, które potem zmienił na Stanisław. Młody Papczyński wyróżniał się wielkim nabożeństwem do Boskiej Opatrzności, Męki Pańskiej, Najświętszego Sakramentu, Najświętszej Maryi Panny. Był gorącym orędownikiem wybawienia dusz czyśćcowych. Kształcił się w kolegiach jezuickich i pijarskich w Podolińcu, Jarosławiu, Lwowie i Rawie Mazowieckiej. Następnie zdecydował się wstąpić do zakonu pijarów. W 1656 r. złożył śluby zakonne, a w 1661 r. przyjął święcenia kapłańskie. Pracował jako duszpasterz i wychowawca w Warszawie. Był cenionym spowiednikiem (spowiadał m.in. nuncjusza papieskiego w Polsce Antonio Pignatellego, późniejszego papieża Innocentego XII). W 1670 r. poprosił o zwolnienie ze ślubowi przystąpiłdozakładania nowego dzieła apostolskiego. Aby nadać trwały wyraz uwielbieniu Maryi, o. Papczyński założył w 1673 r. w Puszczy Korabiewskiej k. Skierniewic Zgromadzenie Księży Marianów, którego głównym celem było szerzenie kultu Niepokalanego Poczęcia NMP. A ponieważ Matka Boska jest orędowniczką dusz w czyśćcu cierpiących, modlitwa za nie stała się szczególnym obowiązkiem Zgromadzenia, uzasadnionym spotęgowaną wówczas śmiertelnością z powodu wojen i epidemii. Drugim celem szczegółowym marianów była praca apostolska przez niesienie pomocy miejscowym duszpasterzom, nauczanie, wychowanie i prowadzenie misji parafialnych. Jako zakonodawca, o. Papczyński był pionierem, gdyż wspólnota mariańska jest pierwszym zakonem kleryckim powstałym na polskiej ziemi. Stanisław Papczyński, wraz ze swoją wspólnotą, prowadził tam opiekę duszpasterską nad pielgrzymami. W 1699 r. zatwierdzono marianów jako zakon o ślubach uroczystych, składanych na pochodzącą z Francji Regułę 10 cnót NMP. Stanisław Papczyński zmarł 17 maja 1701 r. w Górze Kalwarii niedaleko Warszawy. Tam też znajduje się jego grób. W 1992 r. zatwierdzono dekret o heroiczności jego cnót. W 2007 r., 12 lutego dokonano kanonicznej ekshumacji jego ciała. Znaleziono szkielet oraz dobrze zachowany biały habit, którym był przykryty. Beatyfikacja Stanisława Papczyńskiego odbyła się 16 wrześnie 2007 r. w Licheniu. Uroczystości przewodniczył sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej, kardynał Tarcisio Bertone.

Podegrodzie

Podegrodzie to gmina wiejska w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim. Siedzibą gminy jest Podegrodzie. Gmina Podegrodzie położona jest na lewym brzegu Dunajca, w centrum pięknej Kotliny Sądeckiej.Tutejsze lasy, łąki, strumienie i wzgórza posiadają naturalny urok dzikości. Podegrodzie to jedna z najstarszych miejscowości na Sądecczyźnie. Nazwa po raz pierwszy w dokumentach źródłowych pojawiła się w 1273 r. Wskazuje ona jednoznacznie na fakt, że było to miejsce pod grodem. Tak nazywano osady, które powstawały wokół grodów. Podegrodzie rzeczywiście zostało umiejscowione obok ważnego grodu w państwie Wiślan, tj. Naszacowic. W wieku XIII nastąpiły istotne zmiany, które sprawiły, że Podegrodzie stało się zwykłą osadą, przestało pełnić funkcję ważnego ośrodka administracyjnego. Stało się to m.in. na skutek zniszczeń dokonanych w wyniku najazdów tatarskich i przede wszystkim lokacji Starego Sącza, który został nowym centrum ziemi sądeckiej. Bolesław Wstydliwy darował bowiem Sądecczyznę w 1257 r. swojej żonie, Kindze, jako rekompensatę za jej posag przeznaczony do odbudowy zniszczeń po najazdach tatarskich. W latach 1257-1268 Kinga wydała dwa ważne dokumenty, dzięki którym rozpoczęła się intensywna akcja kolonizacyjna ziemi sądeckiej i powstało wiele nowych osad, m.in. Stary Sącz. W 1280 r. po ufundowaniu przez Kingę klasztoru SS. Klarysek, Podegrodzie weszło w skład ich posiadłości, a pierwszym sołtysem był niejaki Pysz. Podegrodzie to nieformalna stolica etnograficznego regionu Lachów Sądeckich, ośrodek folklorystyczny i centrum sztuki ludowej. Zostało tu założone, przez Zofię i Stanisława Chrząstowskich, Muzeum Lachów Sądeckich, które gromadzi rozmaite eksponaty etnologiczne. Parafia w Podegrodziu powstała prawdopodobnie bardzo wcześnie (podaje się datę 1014 r.). Ważną datą w dziejach Podegrodzia był rok 1448, w którym to biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki podniósł parafię św. Małgorzaty w Nowym Sączu do rangi kolegiaty i utworzył archidiakonat Sądecki. Jako jego uposażenie wyznaczył parafię w Podegrodziu, a ta tym samym przestała być jednostką samodzielną. Dopiero w 1791 r. przywrócono tu ponownie parafię. W 1832 r. został wybudowany Kościół św. Jakuba Apostoła. Jest to murowana, trzynawowa, halowa budowla z klasycystycznym wyposażeniem oraz barokowymi organami z 2 poło XVII w. i marmurową chrzcielnicą z XVII W. W Podegrodziu znajdują się dwie zabytkowe kaplice : kaplica św. Anny, wzniesiona w styli barokowym i kaplica św. Sebastiana, wzniesiona w XIX w. W 1934 r. podgrodzianie postawili pomnik na cześć bł. Ojca Stanisława Papczyńskiego. Obelisk poświęcony pochodzącemu z Podegrodzia zakonnikowi - założycielowi zakonu marianów znajduje się na ziemi należącej do rodziny w pobliżu jego domu. Mieszkańcy darzyli Błogosławionego niezwykłą czcią.

ROZDZIAŁ XIII - ZAKLICZYN

BŁ. KRYSTYN GONDEK (06.04.1909 r. -23.07.1943 r.)

Krystyn Wojciech Gondek urodził się we wsi Słona, koło Zakliczyna jako syn Jana i Julii, z domu Cichy. W Zakliczynie uczęszczał do szkoły, gdzie w trakcie nauki odkrył swe powołanie zakonne. Gimnazjum im. St. Żółkiewskiego ukończył we Lwowie, następnie wstąpił do nowicjatu zakonu franciszkanów w Wieliczce. Śluby zakonne złożył w 1927 r. i w 1928 r. został przyjęty do zakonu braci mniejszych. Następnie podjął studia filozoficzno- teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym w Przemyślu. 18 kwietnia 1933 r. przyjął imię Krystyn. 21 czerwca 1936 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Po zakończeniu studiów został skierowany do klasztoru w Chełmie, a następnie do Włocławka. Był tam wikariuszem klasztoru, kaznodzieją i spowiednikiem. Po wybuchu II Wojny Światowej, jak wielu innych duchownych, został aresztowany 26 sierpnia 1940 r. przez gestapo i po pobycie w obozie przejściowym został przewieziony do Sachsenhausen, hitlerowskiego obozu koncentracyjnego. Stąd został przewieziony do Dachau, gdzie został zarejestrowany pod nr 22779. Po dwóch latach pobytu zmarł, a jego ciało spalono w obozowym krematorium. Idąc do obozowego rewiru chorych, jak wspominają współwięźniowie, mówił: "Ja już nie wrócę. Idę do Pana". Inne przekazy współwięźniów mówią, że żegnał ich słowami: "Do zobaczenia w niebie". Zakliczyński franciszkanin Krystyn Gondek został beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II, 13 czerwca 1999 r. w Warszawie, w grupie 108 męczenników. Jest patronem gimnazjum w Zakliczynie co świadczy, iż pamięć błogosławionego pozostaje nadal żywa.

Zakliczyn

Zakliczyn to miejscowość będąca siedzibą gminy w powiecie tarnowskim, woj. małopolskie. Zlokalizowana w pobliżu Dunajca, jest miejscowością letniskową. W latach 1086 - 1125 we władaniu Benedyktynów z Tyńca. W 1215 r. wzmiankowana jest osada Opatkowice (dawna nazwa Zakliczyna), która szybko się rozwija dzięki położeniu na ważnych szlakach handlowych. Miasto na prawie magdeburskim założył w 1558 r. Wawrzyniec Spytko Jordan, właściciel sąsiedniego Melsztyna i przyszły kasztelach krakowski, który zakupił miejscowość, -ówczesne Opatkowice- i zmienił jej nazwę na Zakliczyn, tak jak nazywała się jego siedziba rodowa. Pod koniec XVI w. Zakliczyn oraz sąsiednie Lusławice związane były z ruchem ariańskim. Na rynku klasycystyczny parterowy ratusz, obok kapliczka z posągiem św. Floriana. W jednym z zabytkowych domów zwanym "Pod Wagą" ma siedzibę Muzeum Miejskie. Na zachód od rynku znajduje się murowany, późnobarokowy kościół parafialny pw. św. Idziego. Przy drodze, w kierunku na Paleśnicę i Nowy Sącz, klasztor Reformatów. Kościół przyklasztorny w stylu barokowym pw. Matki Boskiej Anielskiej wzniesiono w latach 1641-1650, częściowo z materiału pochodzącego ze zburzonego w Lusławicach zboru ariańskiego z fundacji Zygmunta Tarły.

ROZDZIAŁ XIV - TARNÓW

BŁ. KS. ROMAN SITKO (30.03.1880 r. - 12.10.1942 r.)

Ksiądz Roman Sitko urodził się 30 marca 1880 r. w Czarnej Sędziszowskiej, jako ósme dziecko Marii z d. Borys i Wawrzyńca Sitko. W tym samym dniu (30 marca 1880 r) został ochrzczony. Wykształcenie podstawowe zdobył w Czarnej, a średnie w Rzeszowie w Gimnazjum im. ks. Stanisława Konarskiego. Po zdaniu matury z wyróżnieniem w 1900 r. wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Tarnowie. Święcenia kapłańskie otrzymał z rąk ks. bpa Leona Wałęgi w 1904 r. Odtąd pełnił przez 3 lata obowiązki kapelana tegoż biskupa i równocześnie obowiązki prefekta, sekretarza i notariusza Małego Seminarium w Tarnowie. Przez krótki czas był zastępcą katechety w I Gimnazjum w Tarnowie. W latach 1907 - 1921 pracował jako katecheta w gimnazjum w Mielcu. Następnie objął funkcję dyrektora - katechety Bursy im. św. Kazimierza wTarnowie.Wdowód uznania za gorliwą pracę duszpasterską 31 października 1922 r. ks. R. Sitko został mianowany kanonikiem Kapituły Tarnowskiej, a w listopadzie został kanclerzem Kurii Diecezjalnej wTarnowie. Kolejny ordynariusz diecezji tarnowskiej bp F. Lisowski 25 września 1936 r. mianował ks. Sitkę rektorem Seminarium Duchownego w Tarnowie. Jako rektor zorganizował dwudniową pielgrzymkę do Częstochowy dla całego seminarium. Rektor wykazywał głęboką wrażliwość serca na potrzeby wychowanków, którzy byli ubodzy i chorzy, ofiarował im odzież i lekarstwa. Kiedy w 1939 r. wybuchła II wojna światowa wielu kapłanów zostało aresztowanych i zamordowanych. Seminaria Duchowne zostały zamknięte. Ks. Roman Sitko, zatroskany o powołania kapłańskie, zorganizował w 1940 r. studia teologiczne w Błoniu pod Tarnowem dla starszych kleryków, aby przygotować ich do przyjęcia święceń kapłańskich. Postanowił też, z narażeniem własnego życia, prowadzić tajne nauczanie seminaryjne dla młodszych alumnów. 22 maja 1941 r. w uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego gestapo otoczyło kaplicę w Błoniu. Ks. Rektor Roman Sitko wraz z innymi księżmi i alumnami roku I zostali aresztowani. Wywiezieni do Tarnowa, byli przesłuchiwani, bici i poniewierani. Ks. Sitko przez cały czas usilnie starł się o zwolnienie kleryków biorąc całą odpowiedzialność na siebie. Powtarzał, że sam chce ponieść śmierć, byle kleryków wypuszczono na wolność. W dniu 27 sierpnia 1942 r. ksiądz Rektor Roman Sitko został wywieziony do obozu koncentracyjnego w Auschwitz-Birkenau i uwięziony w bloku nr 25, gdzie otrzymał numer obozowy 61908. Odtąd wielokrotnie był głodzony, bity i prześladowany przez SS-manów. Dla współwięźniów zaś był "aniołem pociechy", podtrzymywał na duchu tych, którzy szli na śmierć. 2 października 1942 r. ks. Sitko wycieńczony obozowym życiem i codzienną fizyczną pracą, idąc wraz z współwięźniami do pracy, upadł w błoto z wyczerpania. Bity przez oprawców niemieckich leżał na ziemi. SS-man nadepnął ciężkim, wojskowym butem na szyję księdza i na oczach współwięźniów tak długo naciskał nogą na jego gardło, aż ks. Roman przestał oddychać. Ks. Roman Sitko został wyniesiony na ołtarze podczas pielgrzymki Jana Pawła II do Polski w 1999 r. W Warszawie 13 czerwca 1999 r. został beatyfikowany jako jeden ze 108 Męczenników, którzy oddali życie za wiarę w obozach śmierci.
Tarnów uczcił postać bł. Romana Sitki nazywając jego imieniem jedną z nowszych arterii w mieście łączącą ul. Słoneczną z ul. Słowackiego.

Galeria

Szlak Świętych i Błogosławionych Diecezji Tarnowskiej

Zapraszamy Państwa do wędrówki „Szlakiem Świętych i Błogosławionych Diecezji Tarnowskiej”.

Szlak Świętych i Błogosławionych Diecezji Tarnowskiej

Mapa szlaku

Przebieg Szlaku Świętych i Błogosławionych Diecezji Tarnowskiej

Patronat

URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO

PTTK. ODDZIAŁ ZIEMI TARNOWSKIEJ W TARNOWIE

Kontakt!